Archive for the
‘Бизнес зөвлөгөө’ Category

Asher Svidensky, a documentary photographer who introduced Mongolia to the world with his “The Eagle Huntress” photography, is conducting a training on “Using storytelling as an effective communication”  to the public on April 28, 2022. We have invited him to our Educated Interview.

HOW DID YOU START YOUR PHOTOGRAPHY AND CREATIVE PRODUCTION CAREER?

I started my career as a photographer back in 2009 when I was conscripted to the IDF as a military photographer. After completing my service, with honors and at the rank of Sergeant major, I continued working as a photographer by developing large-scale photography projects of my own, specializing in mixing cultural photography with art and storytelling. 

Over the years, many of my images and stories were published in media such as National Geographic, BBC, The Guardian, and many more. As my career as a storyteller developer, I gradually moved to the world of cinema; this happened following the adaptation of one of the photo projects into a full-length film by Sony (The Eagle Huntress). The film premiered at the Sun Dance festival and I was credited both as a producer and 2nd cameraman. Following that, I directed a few short films for UNICEF, People in Need, MBZRCF, and other international organizations. The most recent of these film productions (Changing Skies) has premiered at COP26.

https://youtu.be/Y0z6PdmUj64

WHAT ARE SOME OF THE MOST IMPACTFUL WORKS YOU HAVE DONE SO FAR, IN YOUR OPINION?

As I mentioned before, many of my projects got published in mainstream media, and different film productions I was a part of received massive worldwide exposure – which are very humbling and rewarding experiences. However, as far as I’m concerned, the most cherished and impactful work in my career is the countless public speaking engagements I have done over the years.

While I love developing unique and powerful visual stories, using my skills as a photographer and cinematographer, I always cherished being able to share my experience, professional knowledge, and stories with different audiences all around the world. This is, without a doubt, one of the most rewarding and impactful experiences of my career. Throughout my career, I was privileged enough to share my stories from prestigious stages such as the Oxford natural history museum, TEDXwhitecity, PPOC, the UN headquarters in Thailand, MGM Macau, and the Australian embassy (Mongolia), and many others. I have shared my views and experience about all things revolving around storytelling, art, cultures, and how to best present them to different audiences around the world.

HOW DO YOU DEFINE STORYTELLING? WHY IS IT CONSIDERED TO BE SUCH AN EFFECTIVE TOOL THESE DAYS?

At its core, storytelling is the art of communicating ideas between people. Whether you are talking to a friend, sharing your thoughts with your co-workers, or attempting to write down an interesting article about your interests – in all of these cases, you are essentially telling a story. If your story has a good structure, it’s easy to follow and you present it clearly – people will react better to what you tell them and remember your message. But if your story is a structural mess, not well put together, and is tricky to follow along… not only will your ideas go to waste but you are also wasting your and the listener’s time.

Now, it’s important to understand that storytelling is an art form. When you are engaging with the idea of building a story, it is always helpful to use the hard-earned experience of professionals. Artists who honed their craft and skillsets through years of working on different projects and artistic endeavors. However, this doesn’t mean that storytelling can only be done well by professionals.

Like any other art form in the world, storytelling has a series of technical skill sets and elements that, with proper guidance and training, anyone can learn to use in their everyday life and tell powerful stories. I truly believe that if more individuals or companies would take the time to learn more about the techniques and key elements of storytelling, they would enjoy a higher level and effect of communicating their messages and ideas to the world.

HOW CAN YOU HELP ORGANIZATIONS USE STORYTELLING EFFECTIVELY?

There are a variety of ways to teach storytelling, both on the organizational and individual levels. Beyond teaching key elements of how to think about storytelling and the different structures of building captivating stories, the main idea is always to adapt and customize the training itself to the needs of the group that is engaging with it. 

Sometimes it is best to go all out and teach a series of lectures and training sessions about how to professionally build and tell stories on a detailed and professional level – giving the participants a wide and rich understanding of the art of storytelling which they can apply however they deem fit in their futures. 

At other times, I found that the best way to teach content-creating teams of certain organizations about storytelling is done through consulting. Basically using my own professional experience to lead and guide them as they develop a specific project of their own. Through that guided process we can find a smooth, clear, and reputable creative process for the organization itself which they can easily use in the future and make sure they express their messages clearly to their audience. The main advantage of this style is that it allows the organization to have its very own easy-to-follow process for future work.

Registration link: Asher Svidensky “Using storytelling as an effective communication tool” бүртгэлийн хуудас (google.com)

WHAT ADVICE WOULD YOU GIVE ORGANIZATIONS THAT WANT TO IMPROVE THEIR USE OF STORYTELLING TODAY?

I think that the most important thing that organizations can do to improve their usage of storytelling is to develop a system. A defined process they follow as they begin shaping and choosing which stories they want to put forward to the world and how to best tell them.

 Since organizations deal with multiple objectives, and can’t always have a creative person to come and do the work with them on their stories from start to finish, having a customized process of how to build a story can save a lot of time and energy. If you are not sure where to begin – here is a great way to start: 

 Try to define in a sentence and a half (Tops!) what is the intended message of your story – yes, a story should have only one message as you start off building it. What you are doing with that step is identifying most clearly and simply possible what you are trying to say to the world. 

 Example: “This is a story about how our organization helps disadvantaged individuals acquire high-level education”  

 Once you have that one clear and simple sentence – you are ready to begin to build your story around it. Having this clear “Main objective sentence” in front of your creative team will аffect and improve emancely key decisions like what should or shouldn’t be included in the story, who is the best main character to showcase what are we doing, who might be the main audience for our story and other important elements.

Related links:

 https://www.changingskies.mn

 https://www.svidensky.com/projects

 https://www.imdb.com/title/tt3882074/

 https://www.svidensky.com/videos/tedxwhitecity

 https://www.youtube.com/watch?v=dbEEurty3fc&ab_channel=AsherSvidensky

https://www.youtube.com/watch?v=m8sbsVolmNE&t=24s

Нийтлэлийг Монгол хэлээр унших бол ТҮҮХ ХҮҮРНЭХ НЬ ХАРИЛЦААНЫ ХҮЧТЭЙ ХЭРЭГСЭЛ – Educated дарна уу.

Бүхий л байгууллагууд санаатай ч бай, санаатай бус ч бай хүн болон байгаль дэлхийд эерэг юм уу, сөрөг нөлөө үзүүлж байдаг. Жишээ нь ажилчин цалин, хөлсөө авж буй нь ихэнх байгууллагын гаргадаг санаатай эерэг нөлөө, хувцас үйлдвэрлэлийн улмаас ямар нэгэн усны эх үүсвэр бохирдож буй нь санаатай бус сөрөг нөлөөлөлд орох бол фитнессд хамрагдсан үр дүнд үйлчлүүлэгчийн эрүүл мэнд сайжирч буй нь санаатай эерэг нөлөөлөл юм. Тэгвэл байгууллагууд өөрсдийн гаргаж байдаг төрөл бүрийн үр нөлөөнөөс аль нь хамгийн их хамааралтайг тодорхойлох боломжтой эсэх мөн тухайн үр нөлөө хир их үр дүнтэй байгааг ямар төрлийн мэдээлэл, тоо баримт ашиглан үнэлэх боломжтой юм бол?

Байгууллагууд нь өөрсдийн гаргаж буй үр нөлөө хамаатай эсэх буюу тухайн үр нөлөөнд заавал хяналт тавих шаардлагатай юу, үгүй юу гэдгийг таван шалгуурын үр дүнд олж мэдэх боломжтой. Эдгээр шалгууруудыг зуу, зуун байгууллагууд, хөрөнгө оруулагчидтай хамтран бий болгосон учир эдгээр шалгуурууд нь ямар ч байгууллагын нийгмийн болон байгаль орчины хүрээнд гаргаж буй нөлөөллийн тухай цогц ойлголт өгөх юм.

Тухайн үнэлэмжийг хийхэд боломжтой болгохын тулд таван шалгуур үзүүлэлтийг арван таван өөр өгөгдлийн төрөл зүйлд хуваан авч үзнэ. Эдгээр төрөл зүйлүүд нь тухайн байгууллагад өөрийн гаргаж буй үр нөлөөллөөс аль нь хамгийн их нийгэм, байгаль орчинд хамаатайг олж тогтоохоос гадна тухайн үр нөлөөллөөс гарч буй үр дүнд шинжилгээ хийхэд туслах боломжтой. Бий болсон дүн шинжилгээнд үндэслэн байгууллагууд нь өөрсдийн гаргаж буй эерэг үр нөлөөллийг ихэсгэн, сөрөг үр нөлөөллийг багасгах боломжтой болох бөгөөд энэ процесс нь байгууллага өөрийн бий болгож буй үр нөлөөгөө удирдах үйл явц юм.

Энэхүү өгөгдлийн төрөл зүйлүүд дотор нэг нь нэгнээсээ илүү дээр гэсэн зүйл байхгүй бөгөөд байгууллагууд нь ихэвчлэн нөхцөл байдлаасаа хамааран ямар төрлийн өгөгдөл нь тухайн байгууллагын гаргаж буй үр нөлөөг дүгнэхэд зохицохыг шийддэг.

Байгууллага үр нөлөөгөө A, B болон C хэсгүүдэд ангилах нь

Таван шалгуурт хуваагдсан үр нөлөөний үр дүнг A, B, C хэмээх гурван хэсэгт мөн ангилж болно. Энэ нэмэлт ангилал нь олон төрлийн үр нөлөөг бий болгодог байгууллагуудад тун тустай бөгөөд бий болгож буй үр нөлөөгөө макро төвшинд ангилах боломжийг олгодог байна. Нэмэлт ангилал нь байгууллагад нь A аль эсвэл C ангиллын үр нөлөөний алинд нь илүү их анхаарал хандуулахаа шийдэхэд нь тусалдаг.

Байгууллагын нийт үр нөлөөг үнэлэн ангилах нь

Байгууллагын нийт үр нөлөө нь байгууллагын хүн болон байгальд үзүүлж буй үр нөлөөний нийлбэр юм. Байгууллага нь тодорхой нэгэн үр нөлөөнд дүн шинжилгээ хийснээр тухайн үр нөлөөнөөс гарч буй нийт үр дүнд доор харуулснаар үнэлгээ хийж болдог.

Жишээ нь доор буй графикт нэгэн эмнэлгийн байгууллага таван шалгуурыг ашиглан хүн болон байгальд үзүүлсэн үр нөлөөндөө үнэлгээ хийсэн нь доор дүрслэгджээ. Графикаас харахад тус байгууллага нь эмзэг бүлгийн хүмүүст зохистой хэмжээний орлого олгох (үр нөлөө #3), үйлчлүүлэгчид дээ чухал эерэг үр нөлөө үзүүлдэг үйлчилгээ үзүүлэх (үр нөлөө #2), байгаль орчинд гаргаж буй сөрөг үр нөлөөгөө бууруулахаар идэвхтэйгээр оролдох (үр нөлөө #1) гэх мэт тун чухал хувь нэмрийг нийгэмд үзүүлсэн нь харагдаж байна. Энэ байгууллага нь зөвхөн өөрийн хувьцаа эзэмшигчдэд ашиг тус үзүүлэхийг зорихоос гадна нийгэмд гарч буй асуудлуудыг шийдэхээр зорьж буй учир тухайн байгууллагын нийт үр нөлөө нь “Шийдэлд хувь нэмрээ оруулж буй” хэмээн дүгнэгджээ.

Бусад анхааран авч үзэх зүйлс

Байгууллага өөрийн бий болгож буй үр нөлөө нь хүн болон байгальд хамааралтай тохиолдолд тус байгууллага үр нөлөө нь байгууллагын бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ аль эсвэл түүний хангамж, нийлүүлэлтийн хэлхээнээс хамааран гарч буй эсэхийг үл хамааран тухайн үр нөлөөнд харгалзан хяналт тавьдаг. Байгууллага мөн өөрийн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээнээс гарсан үр нөлөөгөө хангамж, нийлүүлэлтийн хэлхээнээс гарсан үр нөлөөнөөс ялган авж үздэггүй. Жишээ нь томоохон бизнесүүдийн үр нөлөөгөө удирдахад үйл явцад нь хангамж, нийлүүлэлтийн хэлхээнээс гарсан үр нөлөөгөө хянах нь тус бизнест бүтээгдэхүүн, үйлчилгээнээсээ гарч буй үр нөлөөгөө хянахтай адил тун чухал юм. Байгууллагууд нь өөрсдийн бий болгож эерэг үр нөлөөгөөр шалтаглан сөрөг үр нөлөөгөө тоохгүй орхиж болохгүй юм. Жишээ нь

● Ижил бүлэг хүмүүсийн хооронд – жишээ нь ямар нэгэн хүн илүү цагаар ажиллаж жирийн үеэс их орлого олсон гээд байгууллага түүний эрүүл мэндийг анхаарахгүй үл ойшоон орхих
● Өөр бүлэг хүмүүсийн хооронд – жишээ нь нэг хэсэг бүлэг хүмүүсийн орлогыг сайжруулсан гээд өөр бүлэг хүмүүсийн орлого буурсныг үл ойшоон орхих
● Хүн болон байгалийн хооронд – жишээ нь бүлэг хүмүүст эрчим хүчийг илүү хямдаар хүргэлээ гээд байгальд бий болгосон бохирдлоо үл ойшоон орхих

Байгууллага бүр ямар нэгэн эерэг үр дагаврыг гаргаж авах нь тухайн эерэг үр дагаврыг гаргаж авах үйл явцад зэрэг гарах сөрөг үр нөлөөнөөс илүү ашигтай эсэх талаар шийдвэр гаргадаг. Жишээ нь хүмүүст агаарын түргэн тусламжаар туслах нь тухайн агаарын түргэн тусламжийн байгальд үзүүлж буй хорт нөлөөнөөс даван гарсан ач холбогдолтой эсэхийг шийдэх гэх мэт. Байгууллага мөн ийм төрлийн шийдвэр гаргаж байх явцдаа тухайн шийдвэрээс гарсан сөрөг нөлөөг багасгах зорилго тавих ёстой.

Төслийг хэзээ эхлүүлэхээ мэдэх нь төслийн амжилтын эхлэл юм. Гэвч, маш цөөхөн байгууллага цогц төслийн төлөвлөлттэй байдаг. Хэрэв төслөө яарч эхлүүлбэл хугацаандаа дуусгах магадлал нь маш бага бүр цаашилбал бүтэлгүйтэх тохиолдол тулгарна.

Үүний тод жишээ бол 2013 оны 4-р сарын 15-нд худалдаанд гараад 2015 онд хийгдэхээ больсон Google-ийн нүдний шил юм. Уг нүдний шил нь худалдаанд гарснаас хойш хоёр жилийн явцад ахиц муутай байсан нь хэрэглэгчдийн дунд энэ нь эцсийн бүтээгдэхүүн үү эсвэл зүгээр л туршилтын бүтээгдэхүүн байсан эсэх дээр эргэлзээ үүсгэсэн. Хэд хэдэн зах зээл (загварын шоу, экстрем спорт гэх мэт) дээр уг бүтээгдэхүүнийг зоригтойгоор гаргах гэж оролдсоныг эс тооцвол бодит хувьсал хийх бүтээгдэхүүн болгож чадаагүй. Үүний эсрэг жишээ бол Apple-ийн iPhone юм. Анх 2001 онд Стив Жобст iPhone-ийг бий болгох саналыг тавьсан юм. Түүнд уг санаа, ялангуяа тухайн үеийн хамгийн ашигтай, хамгийн хурдан хөгжиж буй салбаруудын нэг болох харилцаа холбооны салбарт хийх өөрчлөлт нь маш их таалагдсан. Сонирхол татахуйц төсөөлөл байсан ч түүнийг ойлготлоо төсөл болгохоосоо татгалзсан. Стив Жобс Apple-ийн удирдлагын багт байгууллагын төвлөрөл, эрч хүч, гол нөөцөө iTunes-ийг өсгөх болон хөгжим сонсох шинэ хэрэгсэл iPod-ийг нэгтгэх гэсэн хоёр стратегийн чиглэлдээ зориулах ёстойг анхааруулсан. Тэрээр ухаалаг гар утасны ойлголтыг цааш нь судлах, туршилтын бүтээгдэхүүнийг боловсруулах, бусад харилцаа холбооны байгууллагуудтай хамтрах ажилд хэдэн инженерийг томилсон юм. Анхны саналаас гурван жилийн дараа буюу 2004 онд ухаалаг утасны төсөл албан ёсоор эхэлсэн. Гайхалтай биш гэж үү?

Дээрх 2 жишээнээс бид байгууллага өөрийн нөөцийг хэзээ ямар төсөл дээр оруулахаа шийдэх нь стратегийн чухал ач холбогдолтойг харж байна. Удирдлагын багт эсвэл хувь хүмүүст зөв цаг нь ирэхэд тохирсон шийдвэр гаргахад нь туслах тодорхой заасан менежментийн арга гэж байхгүй.

Төслийг боловсруулахад S-муруй загварыг ашиглах

S-муруй загварчлалыг анх шинэ инноваци нь зах зээлд хэр хурдан нэвтрэн орж, хүлээн зөвшөөрөгдөж, өргөн тархаж болохыг хэмжих зорилгоор Е.М.Рожерс ашиглахыг санал болгож байсан. Уитни үүнийг хувь хүний сурч боловсрох, хөгжүүлэх загварыг гаргахад ашигласан. S-муруйн суурь нь бага өсөлт, удаан үе шат юм. Удаан гэдэг нь харьцангуй ойлголт учир нь хурдацтай шинэчлэлт, өөрчлөлтийн орчинд хэн ч хэтэрхий удаан байх боломжгүй. Гэхдээ шинэ санааг эрэлхийлж буй болон уг санаагаа бодит төсөл болгох боломжийг бага нөөцөөр судлах хугацааг S-муруйн суурь нь харуулж байгаа юм. Энэ үе шатны зорилго нь шинэ санаа нь үнэхээр амжилттай хэрэгжих эсэхийг тодорхойлох явдал юм. Энэ үе шатанд та 6 үндсэн асуултад хариулт өгөх хэрэгтэй.

Уг төслийг өмнө нь хийж байсан уу?

Боловсруулж буй бүтээгдэхүүн, үйлчилгээнд зах зээл байгаа эсэхийг тодорхойлох нь чухал. Үүнийг хийхдээ, зорилтот хэрэглэгчдийнхээ ямар асуудлыг бүтээгдэхүүн, үйлчилгээгээрээ шийдэж байгааг, үнэхээр шийдэл хэрэгтэй эсэх, эсвэл аль хэдийн зах зээлээ эзэлсэн өрсөлдөгчидтэй тулгарах эсэхийг судлаарай. Өрсөлдөөнд танд давуу талыг өгч чадах онцлог танай шинэ санаанд байна уу? Зах зээлд танай бүтээгдэхүүн үйлчилгээ нэвтэрч болохуйц орон зай байна уу? Танай гаргасан санаа шинэ байх тусам үүнийг судлахад S-муруйн сүүлийн хэсэгт илүү их цаг хугацаа шаардагдах тул төслөө шууд эхлүүлэхээс татгалзаарай.

Төсөл нь танай үндсэн бизнесийн нэг хэсэг ба хэрэгжилтэд нь танай давуу талууд ашиглагдах уу? Эсвэл та цоо шинэ салбарт хүчээ үзэх гэж байна уу?

Үндсэн бизнесээс тань өөр салбар бол S-муруйн төгсгөлд мөн л илүү цаг хугацаа шаардагдана. Түүнчлэн, үндсэн бизнесийн бусад төслүүдээ бүгдийг нь тооцож үзэх нь чухал. Учир нь олон төсөл зэрэг хэрэгжүүлэх нь байгууллагыг эрсдэлд оруулах аюултай. Зарим томоохон байгууллагуудын ашигладаг төслүүдийн зохион байгуулалтыг авч үзвэл нийт төслийнх нь 60% нь үндсэн бизнесийнх, 30% нь хамааралтай бизнесийн салбарынх, үлдсэн 10% нь өөр салбарт хэрэгжүүлж буй төсөл эзэлдэг байна.

Та төслийнхөө хамрах хүрээг нарийн тодорхойлж чадах уу? Төсөл дуусах үед ямар харагдахыг мөн ямар үр дүнд хүрэхийг мэдэх үү?

Үндсэн шаардлагуудаас хэдийг нь та мэдэх вэ (1-100%)? Хэрэв танай төслийн үр дүнгийн талаарх 50% -иас бага хувь нь тодорхой байгаа бол төслийг илүү сайн тодорхойлохын тулд нэмэлт судалгаа хийх нь зохимжтой. Төслийн менежментийн уламжлалт онол нь төслийн эхэнд шаардлагуудыг 100 хувь тодорхойлох ёстой гэж бидэнд заадаг боловч бодит байдалд энэ нь маш хэцүү гэдгийг бид мэднэ. Нийт шаардлагын 80-90% тодорхой болсон үед төслийг эхлүүлэх шатанд шилжих нь зөв.

Хөрөнгө оруулалтын зардал хэд вэ?

Байгууллагад шаардлагатай нөөцүүд бэлэн байгаа эсэхийг, хэрэв байхгүй бол гаднаас авах шаардлагатай нөөцийн хамт тодорхойлно. Энэ нь танай байгууллагын хийж чадах мөн хүсэж байгаа зүйл мөн үү? Төслүүд нь зардал өндөртэй бөгөөд анх төлөвлөснөөс илүү өртөг гарах магадлал өндөр гэдгийг санаарай. Зөвхөн санхүүгийн хувьд төдийгүй илүү нөөц болон менежментийн цагийг шаардах тохиолдол гардаг. Тиймээс төслийг эхлүүлэхийн өмнө зардал нь хэнээс гарах, тооцоолсон нөөцийг бүрэн гаргах боломжтой эсэх, удирдлагын багийн цаг зарцуулалт зэргийг баталгаажуулах хэрэгтэй. Эдгээр нь S-муруйн төгсгөлд хийгдэх чухал шийдвэрүүд юм.

Том байгууллага эсвэл салбарынхаа тэргүүлэгч нартай хамтран ажиллах шаардлага гарч байна уу?

Маш сайн санаанууд, гайхалтай төслүүд нь гол оролцогч талуудын оролцоог бүрэн хангуулаагүйн улмаас бүтэлгүйтсэн тохиолдлууд олон байдаг. Судалгааны үе шат нь төслийн оролцогч талуудыг нэгтгэж, амжилттай хэрэгжих нөхцөлийг нь нэмэгдүүлдэг. Та чухал оролцогч талуудаас худалдан авалт хийж байна уу? Харьцахад хэцүү оролцогч тал байна уу? Байгууллага дотор идэвхгүй оролцогчид байна уу?

Ажлын хуваарь нь ямар байх вэ?

Явц удаан төслүүдийг урьдчилан санхүүжүүлэх нь өртөг өндөртэй мөн хүссэн үр дүнд хүрэх магадлал багатай байдаг. Үндсэн үр дүнгүүдийг тодорхойлж ажлын хуваарийг тодорхой болгох шаардлагатай. Шахуу хугацаанд үр дүнг гаргахыг зорьж байгаа бол багуудаа ухаалаг ажиллуулах хэрэгтэй. Их цаг шаардагдахгүй гэж тооцсон ажлуудаа төлөвлөлтийн үед сайн нягтлах шаардлагатай. Төслөө хэрэгжүүлэхээр шийдсэн бол S-муруй нугаралтын хэсэг нь төсөл эхлүүлэх боломжит үе юм. Шаардлагатай нөөцийг бэлдэж, ажиллагсдын цагийн хуваарьт ажлуудаа тусгаж, зорилгоо тодорхой болгож, хугацаагаа тогтоосон байх ёстой. Шаардлагатай хэрэгцээг бүгдийг нь тодорхойлж хангасан үед л төслийг эхлүүлэх нь зөв. S-муруйн эгц нуруу хэсэг нь огцом өсөлтийн үе юм. Төсөл эхэлсний дараа энэ муруйгаас хурдан дээш гарахад бэлэн байх ёстой. Бид амжилтад хүрэх магадлал өндөртэй, үндэслэлтэй төслүүд бий болгохыг хүсдэг. S-муруйн төгсгөл нь тухайн санаа хэрэгжих чадвартай эсэх, санаагаа хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай мэдэгдэхгүй хэсгийг олж мэдэх, эсвэл уг санааг хэрэгжүүлэх хугацаа нь болоогүйг тодорхойлох боломжийг бий болгодог. Заримдаа төслийг хэрэгжүүлж эхлэхээс нь өмнө зогсоох нь хамгийн азтай тохиолдол болдог.

Эх сурвалж: https://hbr.org/

Хүн болон байгаль дэлхийд шууд нөлөөлж буй үндэстэн дамнасан том корпораци байна уу, жижиг бизнес байна уу, ашгийн бус байгууллага байна уу бүгд өөрсдийн үр нөлөөгөө удирдах боломжтой.

Бүх байгууллагууд хүн болон байгаль дэлхийд эерэг юмуу сөрөг нөлөө үзүүлдэг. Байгууллагын үр нөлөөний талаарх энэхүү цуврал нийтлэлээрээ бид байгууллагууд өөрсдийн нөлөөллийн тодорхой зорилгууд дэвшүүлж, гүйцэтгэлээ удирдах чиглэлээр хэрэгжүүлж болохуйц чиглүүлэг өгөх болно.

Байгууллагууд яагаад өөрийн үр нөлөөгөө хэмждэг вэ?

Байгууллага бүр өөр, өөр үнэ цэнэ, оршин тогтнох учир шалтгаантай байдаг учир өөр, өөр үр нөлөө (impact) үзүүлэх зорилготой байдаг. Эдгээр үр нөлөөллүүд нь өөр байж болох ч тэдгээрийг хэмжих, тогтсон хэмжээсүүдэд суурилсан өндөр чанартай нөлөөллийн менежмент байх хэрэгтэй.

Зарим байгууллагын хувьд дэлхий ертөнц болон хүн төрөлхтөнд хэрэгтэй эерэг өөрчлөлтийг бий болгох нь өөрсдийнх нь оршин тогтнох үндэс гэж үздэг учир бий болгож буй үр нөлөөгөө хэмжихийг урьтал болгодог. Зарим байгууллагууд хууль эрх зүйн юмуу нэр хүндийн эрсдэлд орохоос сэргийлдэг. Зарим байгууллагын хувьд үр нөлөөгөө хэмжсэнээр өөрсдөдөө илүү ашгийг авчрах боломжтой гэж үздэг – эрчим хүчээ хэмнэх, авсан ажилчдаа удаан хугацаанд компанидаа ажиллуулах, хэрэглэгчээ өөрсөддөө үнэнч байлгах гэх мэтээр. Харин зарим нь нийгмээ хүндэтгэж, үлгэр жишээчээр оршин тогтнохыг хүсдэг. Өөрсдийг нь сэдлээс хамааран байгууллагуудын үр нөлөөгөө хэмжих зорилго “эрсдэлийг бууруулах”, “тогтвортой урт хугацааны санхүүгийн ашигтай байх” , “дэлхийд эерэг мөрөө үлдээх” зэргээс авахуулаад “тодорхой бүлгийн хүмүүс, газар нутаг, үр дүн” юмуу “тодорхой нийгмийн эсвэл байгаль орчны тулгамдсан асуудлыг шийдэх” зэрэг илүү нарийвчилсан зорилтуудад хөтлөгдөж болно. Байгууллагуудын оршин тогтнох сэдлүүдийг А, B, C гэсэн төрлүүдэд ангилж болно.

А. Хамгийн наад зах нь байгууллагууд өөрсдийнх нь үйл ажиллагаанд оролцогч талуудад хор уршиг учруулахаас зайлсхийхэд анхаарч чаддаг байх ёстой. Тухайлбал, аль болох өөрсдийн тарьж буй хүлэмжийн хийг бууруулах юмуу хийж буй ажилд нь тохирсон цалин хөлс олгох. Иймэрхүү “хариуцлагатай” байгууллагууд нэр хүндийн болон үйл ажиллагааны эрсдэлүүд (үүнийг ESG эрсдэл гэдэг) -ийг бууруулж, өөрсдийн хөрөнгийн эздийн хувийн үнэ цэнийг ч мөн хүндэтгэдэг.

B. Хор уршиг учруулахаас сэргийлэхээс гадна байгууллагууд өөрсдийнх нь үйл ажиллагаанд оролцогч талуудад үр ашгийг бий болгоход идэвхитэй анхаарч болно. Тухайлбал, ажилчдынхаа ур чадваруудыг сайжруулахад санаачилгатай хандах, эрүүл мэндийн болон боловсролын сайн үр дүнгүүд авчрах бүтээгдэхүүнүүд борлуулах. Иймэрхүү “тогтвортой” бизнесүүд нь урт хугацаандаа санхүүгийн үзүүлэлтүүдээрээ тэргүүлэхийг зорьдог (үүнийг ESG боломжууд гэдэг).

С. Олон байгууллагууд үүнээс ч илүүг бий болгох боломжтой. Тэд өөрсдийн чадамжуудаа ашиглан тулгамдаад буй нийгмийн болон байгаль орчны асуудлуудыг шийдэхэд хувь нэмрээ оруулж болно. Тухайлбал, нийгмийн эмзэг бүлгийг эрүүл мэнд, боловсрол, эдийн засгийн тэгш боломжоор хангах чиглэлээр ажиллах, эсвэл ажилгүй иргэдийг ажилд авах юмуу сургах.

Үр нөлөөгөө удирддаг ямарч байгууллага өөрсдийнх нь үйл ажиллагаанд оролцогч талуудад хор уршиг хүргэхээс урьдчилан сэргийлдэг ч аливаа байгууллага “үр нөлөөний ABC” ангиллын аль хэсэгт харъяалагдах нь өөрсдийн үйл ажиллагааны оролцогч талуудад ашиг тус өгөхийг зорьж байна уу, тулгамдсан асуудлуудад шийдэл гаргаж хувь нэмрээ оруулахыг зорьж байна уу гэдгээс хамаарна. Жишээлбэл, урт хугацааны санхүүгийн үзүүлэлтүүдээ тогтмол ашигтай байлгахыг зорьж буй үндэстэн дамнасан корпораци өөрийн үйл ажиллагаанд оролцогч талууддаа үр ашгийг авчрахыг зорих нь аливаа хор уршиг тарихаас урьдчилан сэргийлэх төдийхнээр хэрхэвч хязгаарлагдахгүй. Учир нь тэд цалингийн доод хэмжээнээс дээгүүр цалин хөлс олгож, ажлын байран дах осол гэмтэл болон хүлэмжийн хийн ялгаруулалтаа эрс буулгахын хажуугаар өөрийн хоол хүнсний хэрэглээг зохицуулах замаар чанартай хоол тэжээлийн хүртээмжийг нэмэгдүүлэх болон ажилчдынхаа ур чадваруудыг тогтмол дээшлүүлэх байдлаар оролцогч талууддаа эерэг үр дагаврыг авчрах арга замуудыг байнга эрэлхийлж байдаг.

Байгууллагууд ямарч сэдэлтэй оршин тогтнодог бай өөрсдийн үр нөлөөгөө тогтсон нормуудын хүрээнд хэмждэг байх хэрэгтэй. Үр нөлөөг нэгдсэн байдлаар ойлгодог болох нь байгууллагуудад өөрсдийн сэдлээ ангилж, хэм хэмжээ тогтоож, үр нөлөө нь хэр байгааг үнэлж байх боломжтой болгоно. Дараагийн бүлгүүдэд бид дээр дурдсан тогтсон нормууд юу болох, тэдгээр нь байгууллагуудыг хэрхэн зорилгоо тодорхойлж, гүйцэтгэлээ үнэлж, харьцуулалт хийхэд хэрэглэгдэж болох талаар өгүүлнэ.

Эх сурвалж: Impact Management Project

Монгол улсын өнцөг булан бүрт амьдарч буй бизнес эрхлэгч залуус буюу нийгмийн бүтээлч хэсгийн төлөөлөл болсон 15-34 насныхныг хамруулсан “ЭДИЙН ЗАСАГТ ЗАЛУУЧУУДЫН ОРОЛЦОО 2019” Бизнес эрхлэгч залуучуудын үндэсний чуулганыг 2019.10.10-нд МХАҮТ-ын дэргэдэх Бизнес Эрхлэгч Залуучуудын Зөвлөлөөс “1 зорилго 1 бодлого” уриатайгаар зохион байгуулсанд оролцлоо.

Бүтэн өдрийн турш болсон чуулганы зочин илтгэгч, панелист болон модераторууд нь зурагт, радиогоор дүрсийг нь харж дууг нь сонсдог Монголдоо л амжилттай яваа хийсэн бүтээсэнтэй мундаг эрхмүүд байсан тул илтгэл, хэлэлцүүлгүүд нь маш их санаа авах, бодож эргэцүүлэх, өө нээрээ тэрийг ингэвэл, тэгвэл зүгээр байж гэсэн санаа төрүүлсэн өргөн цар хүрээ бүхий агуулгатай байлаа.

Уг чуулганы үндсэн хэсэг нь 4 багц илтгэл, хэлэлцүүлгээс бүрдсэн ба төр, хувийн хэвшил, олон улсын байгууллагууд болон 2 хөршийн маань худалдааны байгууллагуудын төлөөллүүд оролцон бид хоорондоо хэрхэн хамтарч нэгдэн илүү бүтээмжийг бий болгох бэ, яагаад нэгдвэл илүү хүчтэй болдог юм гэсэн асуултуудад хариулт өгч, залуус та нар нэгдээч ээ гэсэн уриалгыг дэвшүүлснээрээ маш зөв зүйлийн төлөө дуугарсан залууст нэгийг бодогдуулж, цаашлах эрч хүч хайрласан сайхан арга хэмжээ болсон гэж би хувьдаа дүгнэсэн.

Хэлэлцүүлэг 1: Төрөөс бизнес эрхлэгч залуучуудыг дэмжих бодлого

Энэ хэсэг бол уг чуулганы хамгийн сонирхолгүй хэсэг байсан гэж болно. Учир нь төрийн уригдсан эрхмүүд болон заримынх нь бие төлөөлөгчид уриа лоозон маягийн хэдэн үг уншсан тийм ер нь бүхий л арга хэмжээн дээр байдаг нийтлэг төрх ажиглагдсан. Ирсэн төлөөлөгчдийн ярьж байгаа зүйлс нь бид залуусыг дэмжмээр байна, дэмжих маш олон ажлууд санаачлаад хийж байгаа тэгэхдээ хүмүүс мэдэхгүй байгаа болохоор сайн хамрагдахгүй байна. Бид нар дэмжинэ төслөө бичээд ирээд уулз, залуучууд та нар ер нь залхуу байгаа болохоор л дэмжигдэж чадахгүй байна даа маягийн.

Тэгэхдээ үйлдвэрлэлийн санал санаачлагууд, төрийн хамгаалалтаас буюу хорих болон асрамжаас гарч буй залууст ажлын байр бий болгох тэднийг нийгэмшүүлэх төслүүдийг маш ихээр дэмжинэ. Мөн ГБХЗХГ (Гэр бүл хүүхэд залуучуудын хөгжлийн газар)-н харьяа дундын оффис буюу бидний мэдэхээр shared co-working space-үүд дүүрэг, аймаг болгон дээр залуучуудад үнэ төлбөргүй ашиглах боломжтойгоор нээгдэх гэж байгаа гэсэн.

Нэмж нэг таатай мэдээ дуулгахад Гарааны бизнес бүртгэх журам, Инновацийн бүтээгдэхүүн бүртгэх журам гэх мэт ямар бизнест төрөөс дэмжлэг өгөх гээд байгаа, тэдгээрийг ямар журмаар бүртгэх юм? гэдэг асуултууд ер нь шийдэгдэж байгаа. Харин өөрсдийгөө үнэлүүлэх, цаашид дэмжүүлэх үү үгүй юу гэдгийг шийдэх төрийн бодлого журам гаргахад оролцоотой байхыг залуучуудаас хүссэнийг энд уламжлая. Өөрийн эрхэлж буй бизнесийн үйл ажиллагаатай холбоотой яамдууд, хэрэг эрхлэх газруудын фэйсбүүк хуудсыг дагачихвал цаадуул чинь мэдээллээ төлбөртэйгөөр олон нийтэд цацаж чадахгүй ч сошиалаар аль болох цацаад л байгаа гэсэн шүү.

Хэлэлцүүлэг 2: Бизнес эрхлэгчид ба аж үйлдвэрийн 4-р хувьсгал. Нэг зорилго нэг бодлого дор хэрхэн нэгдэх вэ?

Энэ хэсгийн илтгэл болон хэлэлцүүлгүүд илүүтэй залууст урам зориг өгсөн нэгдэн нийлэхийг уриалсан цог золбоотой, бахархал төрүүлэм, нэгийг бодогдуулахаар болсон. Жишээлбэл #Pray4Dulguun гэх онлайн чалленжид Монгол улсын бараг сошиал медиа ашигладаг хүн бүр нэгдсэн. Үүн шиг хэт өндөр байгаа НӨАТ-н татвар, НДШ гээд гарааны бизнес эрхэлж тогтворжиж ядаж буй компаниудад үүсч буй дарамтын эсрэг бүх нийтээрээ хамтран дуу хоолойгоо хүргэж чадвал түүнийг нь шийдэж өгөх баатар аяндаа тодорчихно. Тиймээс бүгдэд маань хэцүү байгаа шударга бус санагдаж байгаа зүйлийнхээ эсрэг зоригтойгоор дуугар бусад залуус ч тэрхүү санаачилгыг нь дэмжвэл олон нийт болохгүй байгаа асуудлыг таниж мэдэн улс төрчид ч тэрхүү асуудлуудыг шийдэж өгөх гэж хичээх нь зүйн хэрэг шүү гэдгийг сануулж байлаа.

Илтгэлүүдээс санаанд үлдсэн зарим хэсгүүд:

Полиси төвийн захирал Г. Эрдэнэгэрэл: Том хүсэл мөрөөдөлтэй байж болно тэгэхдээ түүнийгээ гүйцэлдүүлэх ур чадварыг өөртөө бий болго.
Таны муу байгаад бусдын буруу байхгүй. Танаас л бүх зүйл шалтгаалж байгаа.
Бусдын санаачилгыг дэмжих санаачилгатай бай. Сайн сайхан зүйлийг харах чадвартай бай.
Үйлийн үр гэж байдаг. Та юу тарина түүнийгээ л хураана.
Бусад хүмүүсийн хүлээснээс илүү хариуцлагыг үүрч байж амжилтад хүрнэ. 2 идэхгүй хоосон хонохгүй гэсэн балай амбицаас татгалз. 10 идэх ч амбицтай бай 2 идээд цадвал үлдсэн 8-г чадахгүй байгаа хүмүүст нь өгчих. Бусдын дор орохгүй гэж биш дээр нь гаръя гэж амьдар. Харин дээрээс бусдадаа улам илүү урам зориг өгч, боломжийг нээж өгч байвал тэгээл болоо.

Марс Ви төслийн удирдагч С. Эрдэнэболд: Монголын говь бол дэлхийн хамгийн хүйтэн цөл тул түүнийг Марстай адилхан байдлаар хөгжүүлж шинжлэх ухааны аялал жуучлал хөгжүүлэх боломж бидэнд асар их байна. Төслөө санаачлан дэлхийн томоохон улсуудад танилцуулсан бөгөөд дэмжигдэх магадлал маш өндөр байгаа. Тиймээс юу бодож сэтгэж байгаагаасаа бүү ай, дэлхий залуус та бүхэнд нээлттэй байна. Тогооноосоо гар болно гэж бодож буй зүйлийнхээ араас шаргуу хөөцөлд.

UAConsulting-н захирал А. Урангоо: Бизнес бол заавал ашиг олдог байх ёстой. Ямар ч ашиг гаргаж чадахгүй байгаа бол сүйдээд байгаа байгаль орчноо хамгаалах ч юм уу өөр утга учиртай зүйл хийсэн нь дээр.
Өөрийн нөлөөллийг орчиндоо бий болго. Зөв зүйл, хэрэгтэй зүйл хийж байгаа бол түүнийг чинь хавь ойрын чинь хүмүүс мэддэг, чамд тусалдаг, дэмждэг байх төвшинд өөрийн нөлөөллийг үүсгэ.

Хэлэлцүүлэг 3: Экспортын замын зураг

Монгол эко бүтээгдэхүүнээр дэлхийд гарах чадамжтай. Хамгийн гол нь бидний үйлдвэрлэж буй эко бүтээгдэхүүний орц найрлагыг хаанаас авсан буюу гарал үүслийг мөшгөх боломжийг бүрдүүлж чадвал Монголчуудад уул уурхайн бус экспортоор орлого олох боломжтой байна.
Энэхүү хэсэгт Европ руу хийх худалдааг дэмжих төсөл буюу EU Tram, E-export Хятадын зах зээлд нэвтрэх платформ болон Эрдэнэс Таван Толгой ХХК-н танилцуулгыг агуулсан нь экспортын одоогийн нөхцөл байдлыг төсөөлөхөд ихээхэн түлхэц болохоор байлаа. Мөн хэлэлцүүлгийн хэсэгт хөрш орнуудын худалдааны төлөөлөгчид ирж яагаад Монголоос гадагшаа гарах экспорт бага байгаа тал дээр доорх саналуудыг өгч байлаа. Үүнд:

  • Ихэнх худалдаа онлайн биш биет байдлаар хийгдэж байна. Монголоос бараа бүтээгдэхүүн экспортлоод авах гааль, логистикоо шийдсэн нэгдсэн платформ алга.
  • Хил, гааль, мэргэжлийн хяналтын байгууллагуудын тодорхойгүй, удаашралтай байдал нь Монголын экспортыг ихээхэн хязгаарлаж байна. Дотооддоо учраа олоогүй болохоор гаднын зах зээл хол хэвээрээ л байгаад байна.
  • Хувцас, бүтээгдэхүүн дээр загвар дизайн дээрээ илүү анхаарал хандуулах хэрэгтэй
  • Нэгдсэн нэг Монгол бүтээгдэхүүний брендингтэй болбол бүх үйлдвэрлэгчид хожно. Монгол улс ч ашгаа хүртэнэ.
  • Хятадын гүний гаалийн системийг ашиглан бараагаа худалдсаны дараа Хятадын экспортын татварыг төлөх боломж бий болсон. Энэ мэт гаалийн уян хатан бэлэн бүтээгдэхүүний экспортыг дэмжсэн зохицуулалт Монголд хэрэгтэй байгаа.
  • Худалдаа аж үйлдвэрийн танхим болон хөрш орнуудын худалдааны холбоодтой нягт хамтран ажиллах хэрэгтэй байна
  • Залуус хэл сурч, гадаадад улс орнуудаар явж үзэж харьцуулалт хийн, суралцах хэрэгтэй. Тогооноосоо гарч сэтгэж байж илүү сэтгэж дэлхийд өрсөлдөх бизнесийг хөгжүүлж чадна.

Хэлэлцүүлэг 4: НҮБ тогтвортой хөгжлийн зорилт, Нийгмийн хариуцлага.

Энэхүү хэсэгт байгууллагууд хэрхэн нийгмийн хариуцлагаа хэрэгжүүлдэг, НҮБ-ын тогтвортой хөгжлийн зорилттой хэрхэн нийцэж ажилдаг талаарх сайн туршлагуудаасаа хуваалцсанаас миний санаж байгаа цөөхөнг дурдвал:

MCS group дэд ерөнхийлөгч Д. Энхтүвшин: Бидний өнгөрсөн хугацаанд үүсгэсэн хамгийн том амжилт бол чадварлаг хүнийн нөөцийг бүрдүүлсэн явдал юм. Манай компанийн хувьд төлж буй татвар болон ажилтнуудынхаа тоогоор улсдаа дээгүүр ордог нь эдийн засгийн хувьд тогтвортой байх боломжийг олон залууст олгож байгаа. Байгууллагаас нийгэмд чиглэсэн төслүүдийг санаачлах болон дэмжиж хамтран ажиллаж ирснийг хүртсэн хүмүүс олон байгаа. Хүүхэд залуучуудад зориулагдсан төслүүдийг байнга дэмждэгийг Ид Шидийн орон 2 төсөлд хандивласан 740 сая төгрөгийн жишээ харуулах ба цаашид ч хүүхэд, залууст хандсан гарах үр дүн нь нийгэмд үнэхээр хэрэгтэй төслүүдтэй хамтран ажиллахаа илэрхийлж байлаа.

Наран трейд ХХК-н ТУЗ-н дарга С. Болдхэт: Боловсролоо дээшлүүлэхгүй бол тогтвортой хөгжлийн талаар ярилтгүй ээ. Залуус боловсролоороо №1 болох хэрэгтэй байна. Боловсролтой байхад хүссэн хүсээгүй ажлын байр олдоно, эрүүл мэнд, байгаль орчин гээд бүхий л тулгамдсан асуудлуудыг ойлгож, санаа зовон түүнийг шийдэх гэж оролдоно. Тиймээс залуучууд 1 дэх эх үүсвэрээс мэдээлэл авах буюу Америк, Англид боловсрол эзэмших хэрэгтэй. Жишээлбэл: Турк улс боловсрол, үйлдвэрлэл болон эрүүл мэндийг тэргүүлэх түвшинд аваачин улсаас бодлоготойгоор дэмжсэнээр богино хугацаанд үсрэнгүй хөгжлийг бий болгож чадсан. Улсын хөгжил хойгуур байхад залууст цаг хугацаа, алдах эрх бараг байхгүй байна. Гэтэл Монгол залуус эндээ бакалавр гэж 4 жил сураад дахиад 1-2 жил ажилласан болоод дахиад гадаадад явж сурна гээд сурах процессдоо хэт их хугацаа зарцуулж байгаа нь эдийн засагт бодитой хувь нэмэр оруулахгүй удах нөхцөлийг бүрдүүлж байгаа тул өөрийгөө дайчлан шууд гадагшаа гарч сурчхаад буцаж ирэн эх орноо хөгжүүлэх хэрэгтэйг зөвлөлөө.

Одь тан ХХК гүйцэтгэх захирал Б. Чанцалдулам: Манай компанийн хувьд үе дамжсан уламжлалт эмчилгээний жороо судлан хөгжүүлж бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг. Монгол оронд бүрэн судлагдаагүй анагаах чадвар өндөртэй олон эмийн ургамал байдаг. Бидний хувьд нэн ховордсон болон бусад түгээмэл ашиглагддаг эмийн ургамлуудын үрийн сан үүсгэхээс гадна эрүүл цэвэр орчинд эмийн ургамлуудаа тарималжуулан түүгээрээ эко бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж байгаа нь нийгмийн хариуцлагатай бизнес эрхэлж буй нэгээхэн жишээ болж байна гэж боддог.

Эцэст нь дүгнэхэд чуулган дээр хэлэгдсэн үг бүр залууст чиглэсэн тэднийг ямар нэг зүйл хийхийг, шантрахгүй байхыг илүү хурдтай хөгжихийг уриалсан байсан. Агуулга, зохион байгуулалт дээр нилээн сайн ажилласан нь дээрх маш ихээр товчилсон тоймоос илхэн харагдаж буй биз ээ. Залуучууд харилцаа холбоогоо тэлж болох иймэрхүү арга хэмжээнд тогтмол оролцож хэвшээсэй, энэ төрлийн арга хэмжээ нь жилээс богино хугацаанд бүүр илүү олон залуус хамрагдах боломжтойгоор зохион байгуулагдаж байгаасай гэж хувиасаа хүсмээр. Чуулганы хамгийн гол мессеж нь мэдээж хурдан явья гэвэл ганцаараа, хол явья гэвэл олуулаа гэдэгтэй утга нэг буюу бие биенийхээ сайн сайханд тэмүүлж зорьж буйг дэмжээд, харилцан ашигтай хамтран ажиллаж сураач ээ байсан нь урианаасаа ч тодорхой харагдаж буй. Дахин хэлэхэд залуусаа хэл сур, өөрийгөө хөгжүүл, дассан хүрээ, хязгаараасаа гараад хар – МАШ ИХ БОЛОМЖ БАЙНА, юм хийж буй хүмүүсийг дэмж, залхуурч суух зав та бидэнд байхгүй.

Төгсгөлд нь манай компанийн хувьд НҮБ-с гаргасан тогтвортой хөгжлийн зорилтуудын хэрэгжилтийг хангах төсөл хөтөлбөрүүдийг санаачлан үр дүнг нь нийгмийн гишүүн бүр аль болох хүртээмжтэй төвшинд хүртэх экосистемийг бүрдүүлэхээр зорин ажилладаг ба гаднын орнуудад чанартай боловсрол эзэмшихийг зорьж буй залууст чиглэсэн MentorMe – StudyAbroad, мэргэжилтэнгүүдийн өсөлт хөгжилд чиглэсэн олон хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлж байгаа бөгөөд дэлгэрэнгүй мэдээллийг ЭНДЭЭС авна уу.

Дэлхийн өнцөг буланд байгаа олон байгууллагууд дор бүрнээ НҮБ-аас баталсан Тогтвортой Хөгжлийн 2030 оны төлөвлөгөөнд тусгасан зорилгуудын хэрэгжилт хэр байгааг хэмжиж байна. Үүнээс нэг л зүйл тодорхой байгаа нь улам бүр өсөн нэмэгдэж буй нийгмийн хэрэгцээтэй харьцуулахад бид хэтэрхий удаан урагшилж байгаа учир тус зорилгуудад хүрэхгүй байх аюул тулгараад байна.

НҮБ-аас баталсан Тогтвортой Хөгжлийн 17 цогц Зорилгууд (SDG)-д хүрэхийн тулд өнөөдөр тус зорилгуудад хүрэхэд чиглэн зарцуулагдаж буй санхүүжилттэй харьцуулахад жил бүр ойролцоогоор 2.5 их наяд ам.долларын хөрөнгө оруулалт нэмж шаардагдах нь анхнаасаа л тодорхой байсан. Мөн төрийн салбар, нийгмийн салбартай үр дүнтэй хамтран ажиллахын сацуу хувийн салбарын асар их нөөц бололцоог үр ашигтай ашиглахад онцгойлон анхаарах шаардлагатай. Үүнтэй холбогдуулан, Boston Consulting Group болон SDG-г дэмжигч байгууллагууд хамтран төр, хувийн болон нийгмийн салбарууд SDG-д хүрэхэд түлхэц үзүүлэх шинэ загварчлалуудыг боловсруулж байна. Тухайлбал, бид компаниудыг өөрсдийн нөөц бололцоог дайчлан нийгмийн асуудлуудыг шийдвэрлэх боломжуудыг нэмэгдүүлж, шинэ төрлийн капиталуудыг хөдөлгөөнд оруулахыг уриалж байгаа.

Дээрх мэт арга хэмжээнүүд чухал хэдий ч хангалттай биш юм.
Одоо хийгдэж байгаа болон цаашид шаардлагатай хөрөнгө оруулалтын зөрүүг арилгах арга замуудыг эрэлхийлэхээс гадна одоогоор тодорхойлоод буй хөрөнгө оруулалтын хэмжээг хэрхэн бууруулах, мөн тус зорилгуудад хүрэхэд шаардлагатай хэмээн тодорхойлсон хугацааг хэрхэн бууруулахад зэрэг анхаарлаа хандуулах хэрэгтэй.

Бид энэ хоёр чиглэлээр хоёулангаар нь үр дүн гаргах боломжтой, гэхдээ зөвхөн инновацийг хөшүүрэг болгож чадвал. Дэлхийн хаа нэгтээ бий болгоод, хэрэглээд, үр дүнд хүрсэн технологи, төрөл бүрийн арга замууд хангалттай бий. Эдгээрийг илүү олон газар, олон талаар ашиглаж чадвал SDG -д хүрэхэд шаардлагатай байгаа нэмэлт хөрөнгө оруулалтын хэмжээг бууруулж чадна. Иймд SDG-д хүрэхийн тулд инновац хийж, түүнийгээ хэрэгжүүлэх тал дээр нухацтай хандах цаг болжээ.

ШААРДЛАГАТАЙ ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТЫН ХЭМЖЭЭГ БАГАСГАХ АРГА ЗАМУУД

Тогтвортой хөгжлийг дэмжигчид дэлхийн өнцөг булан бүрт хэдэн арван удаа цуглан SDG-д хүрэхэд шаардлагатай тоглоомын төлөвлөгөөг боловсруулж байна. Харамсалтай нь эдгээр бүх сайн сайхны төлөөх хүчин чармайлт 2030 оны зорилгуудад хүрэхэд шаардлагатай байгаа SDG-ийн хөрөнгө оруулалтын зөрүүг нөхөхөд хангалттай үр дүнг, хангалттай хурдаар авчирч чадаагүй л байна. Мөн, энэхүү талбарыг толгойлж байх ёстой олон талт болон хоёр талт хөгжлийн санхүүжилтийн байгууллагууд, үндэсний хөгжлийн агентлагууд зөв зүйтэй алсын хараа, үзэл баримтлалтай хэдий ч хангалттай хурдан хөдлөхгүй байна. Тэд хэд хэдэн тал дээр сорилттой тулгарч байгаа нь өөрсдийн ажлын болон зохион байгуулалтын хэлбэрээ өөрчлөх, шаардлагатай байгаа мэдлэг, ур чадваруудыг бий болгох, хөрөнгө оруулагчдын оруулахад бэлэн байгаа капиталыг түргэн хугацаанд эргэлтэнд оруулахуйц шаардлага хангасан томоохон хөгжлийн төслүүдийг боловсруулах зэрэг байна.
Бидний шинжилснээр өнөөдөр SDG-д хүрэхэд шаардлагатай анхаарал, нөөц бололцоонууд дараах гурван чухал бөгөөд тулгамдсан стратегиудад төвлөрч байна.

1. Салбар хоорондын шинэ хамтын ажиллагаануудыг бий болгох. НҮБ одоогоор 4000 гаран хамтын ажиллагаануудыг Сайн Дурын Ажил, Олон Талт Хамтын Ажиллагааны Глобал Бүртгэлдээ бүртгэснээс тэдгээрийн зарим нь бизнесийн байгууллагууд өөрчлөлтийг авчирч болох тусгай сэдэвчилсэн зорилтуудыг тавин ажиллаж байна. Тухайлбал Тогтвортой Хөгжил ба Эрүүл мэндийн төлөөх Хүнс тэжээлийн шинэчлэлт хэмээх хамтын ажиллагаа нь 2030 он гэхэд эрүүл, тогтвортой хүнсний үйлдвэрлэлийг дэлхий даяар хэвшүүлэх зорилгод хүрэхэд чиглэсэн хэрэглэгч төвтэй, системийн аргачлалыг ашигладаг. Мөн Санхүүгийн Хүртээмжтэй байдлыг бий болгох Гүйцэтгэх захирлуудын хамтын ажиллагаа нь өөр өөр салбарын дэлхийн хэмжээний арван корпорацийг нэгтгэсэн ба хувийн хэвшил хоорондын хамтын ажиллагаа, санхүүгийн хүртээмжийг нэмэгдүүлэхэд чиглүүлдэг.

2. Байгууллагуудын стратегийг дахин загварчлах нь. Маш олон тэргүүлэгч байгууллагууд байгаль орчин, нийгэм, засаглалын үзүүлэлтүүдэд илүү анхаарал хандуулах болсон. Тэд өөрсдийн өрсөлдөх чадвар, шинэ бизнесүүдээ тодорхойлохдоо өөрсдийн үйл ажиллагааны байгаль орчны тогтвортой байдалд үзүүлэх нөлөөлөл болон нийгмийн эрэлт хэрэгцээг хангаж байгаа эсэхийг нарийн бодолцож үзэхээс авахуулаад заримдаа бүр SDG-д хүрэхэд чиглэсэн туйлын тодорхой байдлаар харах өнцгөө илүү томруулах болсон. Иймэрхүү хүчин чармайлтуудаас харахад компаниуд өөрсдийн байгууллагын стратеги, гүйцэтгэлд нийгмийн асуудлуудыг шингээх тал дээр дахин бодолцсоноор, эцсийн дүндээ хөрөнгө оруулагчдаасаа ч сайшаал хүртэх боломжтойг харуулж байна.

3. Капиталыг нийгмийн үр нөлөөнд чиглүүлэн хөдөлгөх нь. Нийгмийн хариуцлагын шинжтэй хөрөнгө оруулалтууд, байгаль орчин, нийгэм, засаглалын үзүүлэлтүүдийг сайжруулахад чиглэсэн сангууд, SDG-тэй холбоотой шинэ төрлийн бонд (тэдгээрийн ихэнх нь нийлүүлэлтээсээ давсан эрэлттэй байна) зэрэг нь SDG -д хүрэхэд шаардлагатай капиталыг хөдөлгөх боломжтой гэдгийг нотолж байна. Энэ нь хөгжлийн болон нийгмийн зорилго бүхий байгууллагуудад хувийн капиталыг ашиглах шинэ боломжуудыг өгч байна.

ИННОВАЦ: ТОМ ХӨДӨЛГӨГЧ ХҮЧ

SDG-д хүрэхэд ахиц гаргахад дээрх гурван стратеги бүгд чухалын адил SDG -ийн хөрөнгө оруулалтын чиглэлийг тэр чигээр нь өөрчлөхийн оронд шаардлагатай байгаа хөрөнгө оруулалтаа л гүйцээхэд хамаг анхаарал нь төвлөрөөд явах нь хялбар. Энэ нь тийм ч хачирхалтай зүйл биш юм. Ер нь бол SDG-ийн тухай бодол, хэлэлцээр хөгжлийн салбарынханаас л анхлан гарсан шүү дээ. Гэтэл SDG-ийн талаарх яриа хэлэлцээрүүд нь төсөв батлуулах, батлагдсан хөтөлбөрүүдийн дагуу л ажиллах зэргээр хөгжлийн салбарынханд тулгардаг гацаанд орчихоод байна.
Энэ нь төлөвлөгчид болон шийдвэр гаргагчдыг хөгжлийн үр дүн авчрахын тулд өмнө хийгддэг байсан л арга хэмжээнүүдээ өмнө хийгддэг л байсан тооцоололдоо үндэслэн хуучин загвараараа, хуучин хөтөлбөрөөрөө ажиллахыг шаардаж байна. Ингэж ажиллавал гэнэтийн, шилжилт өөрчлөлтийн инновац хийгдэхгүй.
Бизнест бол инновац нь боломжит шийдлүүдийн төсөв мөнгө, тэдгээрийг гүйцэтгэх хугацааг мэдэгдэхүйц өөрчилж чаддаг. Шинэ технологиуд, шинэ аргачлалууд нь өсөлтөнд хүрэх зардлыг үндсээр нь өөрчлөх боломжийг өгдөг. Иймээс инновац бол SDG-д хүрэхэд туйлын чухал юм. Инновац нь нийгэмд нөлөөлөл компанийн стратегиуд болон салбар хоорондын хамтын ажиллагаануудаас гаргасан санаачилгуудыг хэрэгжүүлэхэд дэм болж, эерэг нөлөө үзүүлж чадна. Үүний зэрэгцээ капиталыг илүү хөдөлгөснөөр дээрх хоёр түвшинд аль алинд нь илүү үр нөлөөг авчирна.
Мэдээж үр дүнтэй инновац өнөөдөр дэлхийн өнцөг булан бүрт хийгдэж байгаа. Ихэнх хөгжлийн байгууллагууд инновацын баг байгуулан өөрсдийн инновацын чадамжаа дээшлүүлж, төсөл хөтөлбөрүүдээ төлөвлөж, хэрэгжүүлэх инновацид санхүүжилт хийж байна. Бусад төрөл бүрийн л инновацид чиглэсэн Инновацийн Лабораториуд, MIT SOLVE, UNLEASH зэрэг хүчин чармайлтууд гаран, хэрэгжиж байна. Түүнчлэн улс орнуудын инновацийн чадамжийг системтэйгээр өсгөх шинжлэх ухаан, технологи, инновацийн зураглал хийх ажлууд ч явагдаж байна. Харамсалтай нь эдгээр хүчин чармайлтын ихэнх нь томоохон хэмжээний инновацийг авчирч чадаагүй л байна. Хувийн салбарын зүгээс SDG-д хүрэх хүчин чармайлтыг илүү үр дүнтэй болгоход хийж чадах хамгийн хүчтэй бөгөөд онцлог чанар нь хурдтай инновац хийх, инновац хийхэд шаардлагатай капиталыг татах, мөн инновацыг өргөн хүрээнд нэвтрүүлэх юм. Ийм инновацлаг комбинац төрийн болон нийгмийн салбаруудад төдийлэн байдаггүй, харин хувийн салбарын цусанд шингэсэн байдаг.
Жил бүр, BCG-ээс дэлхийн хамгийн инновацлаг компаниудыг тайлагнадаг. Манай судалгаа нь амжилттай инновац ямархуу байдаг, түүнд хүрэхийн тулд ямархуу өөрчлөлт, шинэчлэлт шаардлагатай байгааг олж илрүүлдэг. Амжилттай инновацын цөмд шинэ бодол, хандлагуудыг гаргаж, хөхиүлэн дэмждэг байгууллагын соёлыг төлөвшүүлэхийн тулд уйгагүй зүтгэх, мөн инновацыг тэр даруй хүлээж авч, бүх талаар хэрэгжүүлэх байгууллагын чадавхи байдаг.
Инновацын талаарх тоймгүй олон жишээнд хэрвээ хувийн салбарын тус дэмээр хэмжээ болон хэрэгжих хурдаа нэмэгдүүлж чадвал инновац хэрхэн өргөжин тэлж болдог талаар онцолдог.

Өлсгөлөн. НҮБ-ын Дэлхийн Хүнсний Хөтөлбөр (WFP) нь 2016 онд дэлхийн өлсгөлөнгийн асуудлыг шийдэх шинэ арга замуудыг илрүүлж, дэмжиж, дэлгэрүүлэхийн тулд Инновацийн Хурдасгуур бий болгосон. Тэндээс гарсан нэг туршилтын төсөл болох Building Blocks нь Йорданы Азрак хуаранд буй Сирийн дүрвэгсдэд блокчэйн технологийн тусламжтай дижитал хэлбэрийн мөнгийг илүү найдвартай, хялбар аргаар хүлээн авах шийдлийг санал болгодог. Тус санаачилга нь өмнө нь урт цуваа дараалал, бичиг цаас, гар ажиллагаа шаарддаг байсан процессыг хэдхэн секундын дотор хийж болдог болгосон. Түүнчлэн, бэлэн мөнгө тараах системийг автоматжуулж, дундын ажиллагааг үгүй болгосноор, WFP нь уг шилжүүлэг хийхэд шаардлагатай байсан зардлыг 98%-иар багасгаж, байгууллагынхаа зардлыг хэмнэснээр гол хүмүүнлэгийн үйлст зориулах санхүүжилтээ нэмж чадсан. Энэхүү санаачилга амжилттай болсон нь WFP-иас тус санаачилгыг 2018 онд бүр өргөжүүлж, одоо Йордан даяар суурьшсан 100,000 гаруй дүрвэгсдийг дэмжих хэмжээнд хүрээд байна. WFP, НҮБ-ын Эмэгтэйчүүдийн салбар байгууллага хамтран Building Blocks платформыг Йордан дахь хүнс тэжээлийн найдваргүй нөхцөлд амьдардаг Сирийн эмэгтэйчүүдэд тусламж хүргэхдээ ашиглаж байна.

Эрүүл ахуй. Хог хаягдлыг аюулгүй хогийн цэгт хүргэнэ гэдэг олон орны хувьд томоохон сорилт болдог. Эрүүл ахуйг зохих түвшинд хангаж чадахгүй бол төрөл бүрийн өвчин тарааж, дэлхий даяарх улаан бурхан, хумхаа, ДОХ зэрэг өвчнүүдээр нас барагсдын тоонд ч нөлөөлдөг. Инновацыг урьтал болгодог The Bill & Melinda Gates Сангаас хог хаягдлыг усанд хаягдаж, урсахаас өмнө боловсруулж, шахмал түлш болгодог хуурай технологи зэрэг эрүүл ахуйн шинэ, зардалд хэмнэлттэй технологиудыг зохион бүтээгчдэд санхүүжилт олгодог. Хувийн компаниуд хэзээ нэгэн цагт дээрх мэт технологийг ашиглан, 2030 он гэхэд 6 тэрбум ам.долларт хүрэх энэ төрлийн зах зээлийн хэсгийг ч болов эзэмших бизээ.

Эрүүл Ус. Шинэ төрлийн технологиудын тусламжтай дэлхийн өнцөг булан бүрт 2.1 тэрбум хүнд тулгамдаад буй цэвэр усны хомсдолын асуудлыг шийдэх боломжтой. Нэгэн шинэ арга бол зохион бүтээгч Alfredo Zolezzi -ийн бохир усыг хоргүйжүүлж, бараг бүх вирус, бактериудаас нь секундын аравны хоёртой тэнцэх хугацаанд нь л цэвэршүүлдэг плазма усны систем юм.

Боловсрол. Энэтхэгт 2700 хүүхдийн өдөр өнжүүлэх төв бага насны хүүхдийн боловсролыг дэмжих чиглэлээр гар утасны апп ашиглаж байна. Тус улсад хүүхдийн өдөр өнжүүлэх төв нь хүүхэд, шинэ төрсөн ээжүүдэд асаргаа үйлчилгээ үзүүлэхээс гадна гурваас зургаан насны хүүхдүүдэд хичээл ордог. Ийм их ачаалалтай ажилладаг учир тус төрлийн төвийн ажилтнууд яг хичээлээ заахдаа зарцуулах цаг тун хомс байдаг. Харин аппликэйшн ашигласнаар хэд, хэдэн байдлаар хичээл заах цагаа уртасгаж, чанаржуулах боломжтой болдог. Тус апп нь багш нарт хичээлээ төлөвлөх боломж олгож, төрөл бүрийн видеогоор дамжуулан боловсролын үйл ажиллагаануудаа хэрхэн явуулах зааварчилгааг ч өгчихдөг. Апп-ын тусламжтай багш нар тоглоом тоглож буй байдлаар хичээлээ төлөвлөөд, сурагчдад нь гарч буй үр дүнг хянаад, эцэг эхчүүдтэй тулж мессежээр харьцах боломжоор хангагддаг. Тус апп-ыг багш нарын 70 гаран хувь нь ашиглах болсон нь гайхалтай үр дүн юм. Түүнээс гадна, яг хичээл заахад хоёроос илүү цагийг зарцуулдаг багш нарын тоо 60 гаран хувиар өссөн.

Санхүүгийн хүртээмжтэй байдал. Энэ талбар дээр бүр илүү эерэг өсөлт, дэвшлүүд гарч байгаа. Банкууд, харилцаа холбооны салбарынхан болон бусад тоглогчид гар утасны болон дижитал технологиудыг санхүүгийн үйлчилгээний зардал, ашиг болон хүртээмжийг урьд нь хүртэж чаддаггүй байсан хүн амын хэсгүүдэд зээл төдийгүй даатгалын үйлчилгээ авах хүртэл нь өөрчилсөн дижитал технологиудыг боловсруулан, нэвтрүүлээд байна.

Байгаль орчны тогтвортой байдал. 

“Байгаль орчны хамгааллын WWF байгууллагаас зөвхөн далайн хоол, үхрийн мах, элсэн чихэр, цаас, даавуу зэрэг наймхан төрлийн өргөн хэрэглээний бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл байгаль орчны доройтлыг хамгийн ихээр бий болгодог гэдгийг илрүүлжээ”.

Үүнийг шийдэхийн тулд WWF-аас BCG Digital Ventures-тэй хамтран OpenSC хэмээх дээрх найман төрлийн өргөн хэрэглээний бүтээгдэхүүний тогтвортой үйлдвэрлэл болон хэрэглээг дэмжих технологи суурьтай платформ бүтээсэн. Тоон шинжлэх ухаан, машин судлал, блокчэйн зэрэг хэрэгслийн тусламжтай бүтээгдсэн энэхүү платформ бизнесүүд болон хэрэглэгчдийг өөрсдийнх нь хэрэглэж буй бүтээгдэхүүнээ нийлүүлэлтийн гинжин хэлхээний туршид байгаль орчинд ээлтэй болон ёс зүйтэй үйлдвэрлэлийн процессоор дамжиж уу гэдгийг хянах боломжийг олгодог. Хэрэглэгчид өөрсдийн хэрэглэж буй бүтээгдэхүүн дээрх QR code-ийг уншуулан уг бүтээгдэхүүн хаанаас ирсэн, үйлдвэрлэлийн явцад байгаль орчинд ээлтэй байж уу, өөрсдийнх нь гар дээр ирэхээс өмнө нийлүүлэлтийн суваг нь хаагуур хэрхэн явагдсан зэргийг харах боломжтой.

SDG-Д ХҮРЭХ ИННОВАЦИЙН СТРАТЕГИЭ ШАЛГААРАЙ!

Бид илүү их зүйлийг, илүү өргөн хүрээнд хийх шаардлагатай байна. Төрийн салбар, нийгмийн салбарынхан хувийн салбарын хамгийн инновацлаг байгууллагуудын арвин нөөц боломж, ур чадваруудыг SDG-д хүрэхэд ашиглах үүднээс тэдний хамтын ажиллагааг сэдэлжүүлэх стратегийг нэн даруй бий болгох хэрэгтэй. Ингэснээр, тэргүүлэгч байгууллагуудтай төрөл бүрийн инновацыг хамтран бий болгож, өргөн утгаар хэрэгжүүлж, шинэ технологиудыг хурдан хугацаанд хамгийн хэрэгцээтэй байгаа газруудад нь нэвтрүүлэх боломжтой болно.

Ингэхийн өмнө, төрийн, нийгмийн болон хувийн салбарын дээд түвшний удирдлагууд аливаа байгууллагын SDG-д хүрэхэд гүйцэтгэж буй инновацын хүчин чармайлтыг нь тодорхой хэдэн асуултын дагуу шалгах хэрэгтэй. Хэрвээ тэдгээр асуултуудад өгөх хариулт нь хангалтгүй байвал инновацийн стратеги дээрээ дахин ажиллах шаардлагатай болжээ гэсэн үг.
Засгийн газраас мандаттай хөгжлийн институцууд, нийгмийн зорилготой байгууллагууд болон сангууд дараах асуултуудыг өөрсдөөсөө асуугаад үзээрэй.

  • Бид 2030 оны зорилгуудад хүрэхэд шаардлагатай хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлж, үр дүнг өсгөх эрс өөрчлөлтийг авчрах инновацыг байгууллагынхаа эрх, үүргийн хүрээнд яг хэрхэн хийхээ тодорхойлсон эсэх?
  • Бидний төлөвлөсөн инновацийг бий болгоход шаардлагатай чадамж бүхий компаниуд, байгууллагууд, хөрөнгө оруулагчдаа тодорхойлсон эсэх? Бид тэдгээр байгууллагуудын инновац хийх чадамж болон чадавхийг бүрэн ойлгохын тулд SDG-ийн тодорхой хэрэгцээнүүдийн талаар мэдлэг, мэдээлэл өгч, боломжит шийдлүүдийг хамтран боловсруулж, тэдний оролцоог хөхиүлэн дэмжих, учирч болзошгүй эрсдэлүүдийг бууруулах арга хэмжээнүүдийг авч байгаа эсэх?
  • Бид хувийн салбарын болон венч капиталын ертөнцийн шилдэг жишээнүүдээс суралцаж инновацийн багц бий болгон, хөгжүүлэхдээ ашиглаж байгаа эсэх? Бид тарж бутрах, хүчээ тарамдах, давхардсан ажил хийхээс зайлсхийж, түүний оронд бусад талуудтай өндөр үр дүнтэй санаануудыг бий болгох тал дээр хамтран ажиллаж чадаж байгаа эсэх?
  • Бид байгууллагын төсвөө инновац авчрах томоохон сорилт, туршилтуудыг дэмжих, эрчимжүүлэх, эрсдэлийг бууруулахад чиглүүлж, инновацаас хамгийн өндөр үр дүнг авчрахад анхаарлаа хандуулж байгаа эсэх?
  • Бид байгууллагаа дээрх даалгавруудыг үр дүнтэйгээр гүйцэтгэх боломжоор хангаж, хувийн салбартай хамтран ажиллах, тэдгээрийг хааж боож, дарж үгүй хийдэггүй соёлыг дэвжүүлж байгаа эсэх?
  • Төрөл бүрийн асуултуудад хариулах нь компаниудыг ч SDG-д хүрэхэд чиглэсэн инновацийн хүчин чармайлтаа илүү сайжруулахад тустай.
  • Танай компанийн өсөлтийн стратегид SDG-д хүрэхтэй холбоотой бизнесийн шинэ боломжуудыг тодорхойлж, шинэ түвшний өсөлт, илүү өргөн хүрээний нийгмийн нөлөөллийг бий болгоход чиглэсэн компаний чадамжуудын хэлбэрийг бодолцож үзсэн эсэх?
  • Танай компани инновацийн ямар багц (шинэ технологи, бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ гэх мэт) SDG-д хүрэхэд чиглэсэн өөрчлөлтүүдийг хийхэд шаардлагатайг ойлгож байгаа эсэх?
  • Танай компани SDG-ийн тодорхой зорилгуудад хүрэхэд бодитой үр дүн авчрахаар хамтран ажиллаж буй салбарын ассоциацуудад нэгдэн орсон эсэх? Хэрвээ тийм бол үр дүн эхнээс нь гаргаж эхэлсэн эсэх?
  • Танай компани SDG-д инновац, бизнесийн шинэ өсөлтөөр дамжуулан хүрэхэд төрийн, хоёр талт болон олон талт хөгжлийн агентлагуудтай хамтын ажиллагаа тогтоосон эсэх?
  • Танай компани хөгжлийн агентлагуудын арга механизмуудыг ашиглаж SDG-д хүрэхэд нэмэр болох хөрөнгө оруулалтын эрсдэлийг бууруулж, шинэ инновацийг нэвтрүүлэхэд нягт хамтран ажиллаж байгаа эсэх?

Төр, нийгэм, хувийн салбар дахь SDG -ийн манлайлагчид минь 2030 хүртэлх уралдаанд хэрхэн гүйж буйгаа дүгнэх цаг болжээ. Хэдийгээр бидний дунд хурдан гүйгчид байгаа ч бид 2030 онд барианд орох цаг болоход барианаас хамаагүй хол хоцорсон байх эрсдэлд орсон байна. Гэсэн хэдий ч бид хувийн салбарын инновацийг SDG-д хүрэхэд чиглүүлж чадвал уралдаандаа амжилттай оролцож өндөрлүүлэх боломж бидэнд бас байна.

 

 

Эх сурвалж: https://www.bcg.com

Хоёр талын худалдаа, нийлүүлэлтийн сүлжээн дэх хөгжлийн орон зай. Крис Девоншир Эллис

Хятад, Энэтхэг болон Зүүн өмнөд азийн бусад орнуудтай өргөн цар хүрээтэй худалдаа эрхэлдэг АСЕАН-ны гишүүн орнууд Евро-Азийн Эдийн Засгийн Холбоо, ялангуяа Орос улстай хоёр талын худалдаа, үйлчилгээг нэмэгдүүлж, өөрчлөлтийн эхлэлийг тавив.
Евро-Азийн Эдийн Засгийн Холбоо (ЕАЭЗХ) нь Армени, Беларусь, Казакстан, Киргизстан, Орос улс оролцсон худалдааны эвсэл юм. Тэр эвсэл нь холимог бүлэглэлийн хэлбэрээр байгуулагдсан боловч уг Эдийн засгийн холбоо (ЭЗХ)- ны хил хязгаараас Хятад улсын хил хүртэл зайлшгүй өргөжин тэлэх геополитик, худалдааны том ач холбогдолтой. Барууныханы тогтоосон хориг нь Оросын эдийн засагт таагүй нөлөөлж, ЭЗХ-той тогтоосон Оросын уламжилалт худалдаанд хүлээлт үүсгэсэн өнөө үед ЕАЭЗХ ба АСЕАН-ны хоорондын харилцааг хөгжүүлэх явдал чухал үүрэгтэй. Уг хоригтой холбогдуулан тогтоосон харилцаагаа хөгжүүлэх далд хэрэгцээ Орос улсад гарч байна. Ингэснээр ОХУ олон эх үүсвэр ашиглах боломжтой болно.
АСЕАН бол чухал худалдааны түнш бөгөөд түүний нэг баталгаа нь Вьетнам улстай амжилттай худалдаа хийж, гурван жилийн өмнө ЕАЭЗХ-той чөлөөт худалдааны хэлэлцээр (ЧХХ) байгуулсаны дараа Оросын хөрөнгө оруулалт үлэмж нэмэгдсэн явдал юм. Үүнээс гадна ЕАЭЗХ нь Зүүн өмнөд азийн орнуудын бараа таваарыг Европ руу гаргах гарц нээх боломжтой.

АСЕАН ба ЕАЭЗХ-ны үндсэн статистик үзүүлэлтүүдийг харьцуулвал:

Хүн ам зүйн талаасаа АСЕАН-ны гишүүн орнууд голдуу жижиг үйлдвэрлэгчид байгаа бол ЕАЭЗХ-ны эвсэлийн орнууд АСЕАН-аас нэг хүн амд ногдох ДНБ-ээс үлэмж давж, ЕАЭЗХ-ны зах зээлд худалдан авах мөнгө хангалттай их эргэлдэж байгааг харуулж байна. Урьд хэлсэнчлэн, Барууны хоригын улмаас ЕАЭЗХ-нд ч бас далд хэрэгцээ маш их байгаа юм.
ЕАЭЗ-ийн Холбоо нь бас Хятад улстай ЧХ-ны хэлэлцээртэй тул төрөлжсөн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх боломжтой. Ажил хэрэг болох хүртэл бид дахин 12-оос 18 сар хүлээх хэрэгтэй байна. Тэр үед Хятадын бараа бүтээгдэхүүнийг ЭЗХ-ны хил рүү тээвэрлэж, татваргүй оруулах болно.

АСЕАН-ны гишүүн орнууд хэдэн жилийн өмнө Хятадтай байгуулсан ЧХХэлэлцээрийн урьдчилсан нөхцөл тодорхой болсон. Бусад АСЕАН-ны гишүүн орнууд ЕАЭЗХ-той аль эрт ЧХХ байгуулж эхэлсэн бөгөөд энд Сингапур, Индонез, Камбож, Тайланд илүү идэвхтэй оролцож, Малайз, Филиппин сонирхолоо илэрхийлж, уг асуудлыг судалж байна. Энэтхэг нь АСЕАН-тай ойр ажилладаг өөр нэг улс бөгөөд улмаар ЕАЭЗХ-той ЧХХэлэлцээр байгуулах яриа хэлцэл эхлүүлсэн. АСЕАН нь өөрөө бас АСЕАН- ЕАЭЗХ-ны хооронд ЧХХ хийх боломжийг судалж байгаа билээ.
Өөрчлөлт, боломжууд газар дээр бууж ирж байгаа нь илэрхий болов. Эдгээр олон төрлийн ЧХХэлэлцээрт ЕАЭЗХ-той гарын үсэг зурвал АСЕАН ба ЕАЭЗХ-ны орнуудад ханган нийлүүлэлтийн шинэ сүлжээ, бүтээгдэхүүний чадамжийг хөгжүүлэх, хүн амын хөдөлгөөн, хоёр эвслийн эдийн засгийн ерөнхий хөгжлийн талаар мэдэгдэхүйц өөрчлөлт гаргах нийтлэг дүр зураг харагдаж байна.

Орос улс нь ЕАЭЗХ-ны нэг гол гишүүн, бас хэлэлцээрийн ширээнд сууж АСЕАН-тай яриа хэлэлцээр явуулдаг учир Зүүн өмнөд Азийн хөгжлийн механизмыг илүү ойлгодог. Зүүн Өмнөд Азийн нэгдсэн чуулган, бусад орнуудыг оролцуулсан АСЕАН-ы бүс нутгийн форум зэрэг АСЕАН-ы тэргүүлдэг олон талт механизмын үйл ажиллагаанд идэвхтэй оролцогч мөн.
Түүний зэрэгцээ, АСЕАН нь ЕАЭЗХ-ны гол түнш Европын Эдийн Засгийн Хороотой өнгөрсөн оны арван нэгдүгээр сард Эдийн засгийн хамтын ажиллагааны Ойлголцолын меморандумд гарын үсэг зурсан. Тэрхүү баримт бичигт гаалийн хяналт шалгалт, цахим арилжаа, техникийн зохицуулалтууд, худалдаа, хөрөнгө оруулалт, санхүү, бичил бизнес ба ЖДҮ дэмжих талаар нарийвчлан тусгасан байна. АСЕАН нь өөрөө бас ЕАЭЗХ- той бүрэн ЧХХ байгуулах бололцоотой гэж үзэж, АСЕАН, ЕАЭЗХ-ны ЧХХэлэлцээр байгуулах саналын талаарх судалгааны ажлыг саявтар эхлүүлсэн.

Ханган нийлүүлэлтийн сүлжээ нь АСЕАН-ны ирээдүйд хэр зохимжтой вэ? Энэ нь үр дүнтэй болох талаар доорх зургаас харж болно.
Худалдсан бараа таваарын нэр төрлийг доорх жишээгээр авч үзэж болно:

АСЕАН-ны орнууд ЕАЭЗХ-ноос хийсэн хамгийн их 10 импортын бүтээгдэхүүн (мян.Ам.долл)

АСЕАН-аас ЕАЭЗХ-нд хийсэн хамгийн их 10 экспортын бүтээгдэхүүн (мян.ам.долл)

Худалдааны цар хэмжээ их өргөн, АСЕАН-ны гишүүдээс Оросыг оролцуулан ЕАЭЗХ-ны зах зээлд экспортоор нийлүүлсэн бараа таваарын нэр төрөл илүү олон болох нь тодорхой байна.
Гадаадын шууд хөрөнгө оруулалтын хувьд харьцангуй бага, ЕАЭЗХ-ны гол гишүүн Казахстан, Орос улсууд хамтдаа, голдуу газрын тос, байгалийн хий, аялал жуулчлалын салбарт 15.4 тэрбум ам.доллар оруулжээ. Хариуд нь, АСЕАН-ны гишүүн Малайз, Сингапур, Тайланд, Вьетнам улсууд ЕАЭЗХ-нд голчлон хүнс,хөдөө аж ахуй, тамхинд 3.9 тэрбум орчим ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийж, тэргүүлж байна. Гэхдээ энд бас зарим онцлог бий. АСЕАН-нд саяхан элсэн орсон Вьетнам улс ЕАЭЗХ-тай гуравдахь жилдээ хэрэгжиж байгаа бүрэн чөлөөт худалдааны хэлэлцээртэй, голчлон Оросын хөрөнгө оруулалт Вьетнам орж, одоо 10 тэрбум орчим ам.долларт хүрэв. Тайланд улс бас Оросын мөнгөнөөс ашиг хүртэж, Оросын жуулчдын тоог нэмэгдүүлэн татсаар байна. Тэдгээрийн зарим нь тус орны хөрөнгө, жижиг бизнест орж, энэ нь Энэтхэгийн Гуа, Шри ланкын бүс нутгийг оролцуулан Зүүн өмнөд Азийн хэмжээнд нийтлэг үзэгдэл болов. Иймэрхүү хандлага цаашдаа АСЕАН-ны орнуудын хэмжээнд тархах болно. АСЕАН-ны орнуудад бизнесийн үйл ажиллагаа явуулж, Оросын хөрөнгө оруулалтыг татахад бэрхшээл их бий. Тавьсан хоригын улмаас компаниудыг хар дансанд орсон эсэхийг шалгана.

Стандарт, дүрэм журмыг мөрдөхтэй холбоотой хэрэг явдал нилээд түвэгтэй хэвээр байна. Гэвч, АСЕАН худалдаа арилжаанд илт муугаар нөлөөлөхгүй, тэр харин бизнес хийх, бизнес дэх улс төрийг таслан зогсооход дэмжлэг үзүүлдэг, мөн Вашингтон DC тус бүс нутагт дарамт шахалт бага үзүүлдэг юм. Хүнд сурталын гүүрийг гатлахын зэрэгцээ, худалдааны хэлэлцээрээ дуусгаж, АСЕАН ба ЕАЭЗХ-ны худалдааны түншлэл байгуулах ажил шууд бүтэх ч ажил мэдээж биш. Одоо хийгдэж байгаа Худалдааны протокол боловсруулах ажил нь юуны өмнө хязгаарлагдмал арилжааг өргөтгөх боломж өгнө. Өмнө өгүүлснээр хоёр талд Хятадын оролцоо мэдэгдэхүйц их байгаа нь шинэ хангамжийн сүлжээ хөгжүүлэх таатай нөхцөл болно. Ингэвэл, АСЕАН-ны орнууд ба Орост ашиг, боломж, хоригийн шалтгааныг олох, хоёрдох үйл ажиллагаагаа эхлүүлэх хүсэл бүхий бизнесийн компаниудад сайнаар нөлөөлнө.

Сонирхогч орнууд, АСЕАН-ны гишүүд, мөн Орост өөрт нь баян чинээлэг, гүйлгээ сайтай, хялбар нэвтрэх зах зээл хэрэгцээ ихтэй бол Беларусь нь Зүүн Европ руу, цаашдаа Европын холбоо, Армени болон Кавказын бүс нутагт бүхэлд нь нэвтрэх сонирхолтой байгаа юм. Казакстанд газрын тос, байгалийн хий голчлох боловч зах зээлд дунд давхрагын хэрэглэгчид нэмэгдэж, Ази тив рүү, Дорнод Оросын бүс нутагт гарах эрмэлзэлтэй. Орос болон ЕАЭЗХ-ны гишүүн бусад улсуудад одоо үед АСЕАН дахь Вьетнам, Индонез, Филиппины зах зээл хамгийн сайн аз туршилт болж, Сингапур улс бүс нутгийн санхүү, үйлчилгээний төв зангилаа болж байна.
Эдгээр орнуудыг дэлхийн хэмжээнд бизнес хийхээд хамгийн таатай нөхцөлөөр үнэлснийг үзвэл:
ЕАЭЗХ ба АСЕАН-ны орнуудад хялбар бизнес хийх үнэлгээ (Нийт 100 онооноос)

Товчхондоо, өнгөц харвал, ЕАЭЗХ ба АСЕАН-ны хоорондын эвсэлд илэрхий саад бэрхшээл алга гэж үзэж болохоор байна. Гэвч урьд өмнө эдгээр орнууд хоорондоо маш их алсдагдсан байдлыг бага анхаарч ирсэн байна. Гэвч, бараа таваарын хоёр талын худалдаа тэнцвэржилт сайтай, Бүс-Зам санаачлагын үр дүнд дэд бүтэц сайн хөгжиж байгаа нь хоёуланд нь эерэг нөлөөтэй байна. Азид гадаадын хөрөнгө оруулалт хийх, АСЕАН-аас ЕАЭЗХ-нд, мөн Хятад, Энэтхэгт, өөр бусад газарт ханган нийлүүлэлтийн сүлжээ бий болгох, шилжилт хөдөлгөөнийг шалгах гээд хийх ажил олон бий. Ингэхэд зардал хэмнэх, мөнгө босгох явдал эхний ээлжийн талбар болно. ЕАЭЗХ ба Оростой ажил хэрэг явуулах таны “хийх ажлын” жагсаалтанд АСЕАН-ны бизнес, ханган нийлүүлэлтийн сүлжээ байгуулах талаар тусгагдсан уу? гэдэг асуулт гарна. Учир нь тэрхүү эвсэлийг үүсгэн байгуулахад гарах өөрчлөлтийг шалгах, хэрэгжүүлэхэд мөнгө босгох хэрэгтэй бөгөөд энэ ажил одоо хийгдэж байна.

 

 

Эх сурвалж: https://www.aseanbriefing.com

Төслийг хэзээ эхлүүлэхээ мэдэх нь төслийн амжилтын эхлэл юм. Гэвч, маш цөөхөн байгууллага цогц төслийн төлөвлөлттэй байдаг. Хэрэв төслөө яарч эхлүүлбэл хугацаандаа дуусгах магадлал нь маш бага бүр цаашилбал бүтэлгүйтэх тохиолдол тулгарна.

Үүний тод жишээ бол 2013 оны 4-р сарын 15-нд худалдаанд гараад 2015 онд хийгдэхээ больсон Google-ийн нүдний шил юм. Уг нүдний шил нь худалдаанд гарснаас хойш хоёр жилийн явцад ахиц муутай байсан нь хэрэглэгчдийн дунд энэ нь эцсийн бүтээгдэхүүн үү эсвэл зүгээр л туршилтын бүтээгдэхүүн байсан эсэх дээр эргэлзээ үүсгэсэн. Хэд хэдэн зах зээл (загварын шоу, экстрем спорт гэх мэт) дээр уг бүтээгдэхүүнийг зоригтойгоор гаргах гэж оролдсоныг эс тооцвол бодит хувьсал хийх бүтээгдэхүүн болгож чадаагүй. Үүний эсрэг жишээ бол Apple-ийн iPhone юм. Анх 2001 онд Стив Жобст iPhone-ийг бий болгох саналыг тавьсан юм. Түүнд уг санаа, ялангуяа тухайн үеийн хамгийн ашигтай, хамгийн хурдан хөгжиж буй салбаруудын нэг болох харилцаа холбооны салбарт хийх өөрчлөлт нь маш их таалагдсан. Сонирхол татахуйц төсөөлөл байсан ч түүнийг ойлготлоо төсөл болгохоосоо татгалзсан. Стив Жобс Apple-ийн удирдлагын багт байгууллагын төвлөрөл, эрч хүч, гол нөөцөө iTunes-ийг өсгөх болон хөгжим сонсох шинэ хэрэгсэл iPod-ийг нэгтгэх гэсэн хоёр стратегийн чиглэлдээ зориулах ёстойг анхааруулсан. Тэрээр ухаалаг гар утасны ойлголтыг цааш нь судлах, туршилтын бүтээгдэхүүнийг боловсруулах, бусад харилцаа холбооны байгууллагуудтай хамтрах ажилд хэдэн инженерийг томилсон юм. Анхны саналаас гурван жилийн дараа буюу 2004 онд ухаалаг утасны төсөл албан ёсоор эхэлсэн. Гайхалтай биш гэж үү?

Дээрх 2 жишээнээс бид байгууллага өөрийн нөөцийг хэзээ ямар төсөл дээр оруулахаа шийдэх нь стратегийн чухал ач холбогдолтойг харж байна. Удирдлагын багт эсвэл хувь хүмүүст зөв цаг нь ирэхэд тохирсон шийдвэр гаргахад нь туслах тодорхой заасан менежментийн арга гэж байхгүй.

Төслийг боловсруулахад S-муруй загварыг ашиглах

S-муруй загварчлалыг анх шинэ инноваци нь зах зээлд хэр хурдан нэвтрэн орж, хүлээн зөвшөөрөгдөж, өргөн тархаж болохыг хэмжих зорилгоор Е.М.Рожерс ашиглахыг санал болгож байсан. Уитни үүнийг хувь хүний сурч боловсрох, хөгжүүлэх загварыг гаргахад ашигласан. S-муруйн суурь нь бага өсөлт, удаан үе шат юм. Удаан гэдэг нь харьцангуй ойлголт учир нь хурдацтай шинэчлэлт, өөрчлөлтийн орчинд хэн ч хэтэрхий удаан байх боломжгүй. Гэхдээ шинэ санааг эрэлхийлж буй болон уг санаагаа бодит төсөл болгох боломжийг бага нөөцөөр судлах хугацааг S-муруйн суурь нь харуулж байгаа юм. Энэ үе шатны зорилго нь шинэ санаа нь үнэхээр амжилттай хэрэгжих эсэхийг тодорхойлох явдал юм. Энэ үе шатанд та 6 үндсэн асуултад хариулт өгөх хэрэгтэй.

Уг төслийг өмнө нь хийж байсан уу?

Боловсруулж буй бүтээгдэхүүн, үйлчилгээнд зах зээл байгаа эсэхийг тодорхойлох нь чухал. Үүнийг хийхдээ, зорилтот хэрэглэгчдийнхээ ямар асуудлыг бүтээгдэхүүн, үйлчилгээгээрээ шийдэж байгааг, үнэхээр шийдэл хэрэгтэй эсэх, эсвэл аль хэдийн зах зээлээ эзэлсэн өрсөлдөгчидтэй тулгарах эсэхийг судлаарай. Өрсөлдөөнд танд давуу талыг өгч чадах онцлог танай шинэ санаанд байна уу? Зах зээлд танай бүтээгдэхүүн үйлчилгээ нэвтэрч болохуйц орон зай байна уу? Танай гаргасан санаа шинэ байх тусам үүнийг судлахад S-муруйн сүүлийн хэсэгт илүү их цаг хугацаа шаардагдах тул төслөө шууд эхлүүлэхээс татгалзаарай.

Төсөл нь танай үндсэн бизнесийн нэг хэсэг ба хэрэгжилтэд нь танай давуу талууд ашиглагдах уу? Эсвэл та цоо шинэ салбарт хүчээ үзэх гэж байна уу?

Үндсэн бизнесээс тань өөр салбар бол S-муруйн төгсгөлд мөн л илүү цаг хугацаа шаардагдана. Түүнчлэн, үндсэн бизнесийн бусад төслүүдээ бүгдийг нь тооцож үзэх нь чухал. Учир нь олон төсөл зэрэг хэрэгжүүлэх нь байгууллагыг эрсдэлд оруулах аюултай. Зарим томоохон байгууллагуудын ашигладаг төслүүдийн зохион байгуулалтыг авч үзвэл нийт төслийнх нь 60% нь үндсэн бизнесийнх, 30% нь хамааралтай бизнесийн салбарынх, үлдсэн 10% нь өөр салбарт хэрэгжүүлж буй төсөл эзэлдэг байна.

Та төслийнхөө хамрах хүрээг нарийн тодорхойлж чадах уу? Төсөл дуусах үед ямар харагдахыг мөн ямар үр дүнд хүрэхийг мэдэх үү?

Үндсэн шаардлагуудаас хэдийг нь та мэдэх вэ (1-100%)? Хэрэв танай төслийн үр дүнгийн талаарх 50% -иас бага хувь нь тодорхой байгаа бол төслийг илүү сайн тодорхойлохын тулд нэмэлт судалгаа хийх нь зохимжтой. Төслийн менежментийн уламжлалт онол нь төслийн эхэнд шаардлагуудыг 100 хувь тодорхойлох ёстой гэж бидэнд заадаг боловч бодит байдалд энэ нь маш хэцүү гэдгийг бид мэднэ. Нийт шаардлагын 80-90% тодорхой болсон үед төслийг эхлүүлэх шатанд шилжих нь зөв.

Хөрөнгө оруулалтын зардал хэд вэ?

Байгууллагад шаардлагатай нөөцүүд бэлэн байгаа эсэхийг, хэрэв байхгүй бол гаднаас авах шаардлагатай нөөцийн хамт тодорхойлно. Энэ нь танай байгууллагын хийж чадах мөн хүсэж байгаа зүйл мөн үү? Төслүүд нь зардал өндөртэй бөгөөд анх төлөвлөснөөс илүү өртөг гарах магадлал өндөр гэдгийг санаарай. Зөвхөн санхүүгийн хувьд төдийгүй илүү нөөц болон менежментийн цагийг шаардах тохиолдол гардаг. Тиймээс төслийг эхлүүлэхийн өмнө зардал нь хэнээс гарах, тооцоолсон нөөцийг бүрэн гаргах боломжтой эсэх, удирдлагын багийн цаг зарцуулалт зэргийг баталгаажуулах хэрэгтэй. Эдгээр нь S-муруйн төгсгөлд хийгдэх чухал шийдвэрүүд юм.

Том байгууллага эсвэл салбарынхаа тэргүүлэгч нартай хамтран ажиллах шаардлага гарч байна уу?

Маш сайн санаанууд, гайхалтай төслүүд нь гол оролцогч талуудын оролцоог бүрэн хангуулаагүйн улмаас бүтэлгүйтсэн тохиолдлууд олон байдаг. Судалгааны үе шат нь төслийн оролцогч талуудыг нэгтгэж, амжилттай хэрэгжих нөхцөлийг нь нэмэгдүүлдэг. Та чухал оролцогч талуудаас худалдан авалт хийж байна уу? Харьцахад хэцүү оролцогч тал байна уу? Байгууллага дотор идэвхгүй оролцогчид байна уу?

Ажлын хуваарь нь ямар байх вэ?

Явц удаан төслүүдийг урьдчилан санхүүжүүлэх нь өртөг өндөртэй мөн хүссэн үр дүнд хүрэх магадлал багатай байдаг. Үндсэн үр дүнгүүдийг тодорхойлж ажлын хуваарийг тодорхой болгох шаардлагатай. Шахуу хугацаанд үр дүнг гаргахыг зорьж байгаа бол багуудаа ухаалаг ажиллуулах хэрэгтэй. Их цаг шаардагдахгүй гэж тооцсон ажлуудаа төлөвлөлтийн үед сайн нягтлах шаардлагатай. Төслөө хэрэгжүүлэхээр шийдсэн бол S-муруй нугаралтын хэсэг нь төсөл эхлүүлэх боломжит үе юм. Шаардлагатай нөөцийг бэлдэж, ажиллагсдын цагийн хуваарьт ажлуудаа тусгаж, зорилгоо тодорхой болгож, хугацаагаа тогтоосон байх ёстой. Шаардлагатай хэрэгцээг бүгдийг нь тодорхойлж хангасан үед л төслийг эхлүүлэх нь зөв. S-муруйн эгц нуруу хэсэг нь огцом өсөлтийн үе юм. Төсөл эхэлсний дараа энэ муруйгаас хурдан дээш гарахад бэлэн байх ёстой. Бид амжилтад хүрэх магадлал өндөртэй, үндэслэлтэй төслүүд бий болгохыг хүсдэг. S-муруйн төгсгөл нь тухайн санаа хэрэгжих чадвартай эсэх, санаагаа хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай мэдэгдэхгүй хэсгийг олж мэдэх, эсвэл уг санааг хэрэгжүүлэх хугацаа нь болоогүйг тодорхойлох боломжийг бий болгодог. Заримдаа төслийг хэрэгжүүлж эхлэхээс нь өмнө зогсоох нь хамгийн азтай тохиолдол болдог.

Эх сурвалж: https://hbr.org/