ИХ СУРГУУЛЬ, КОЛЛЕЖИД СУРАЛЦАХААСАА ӨМНӨ “ГАП ЖИЛ” БУЮУ ЖИЛИЙН ЗАВСАРЛАГА АВАХ НЬ ЯМАР АЧ ХОЛБОГДОЛТОЙ ВЭ? МОНГОЛ УЛСЫН ОЮУТАН ЗАЛУУСЫН ХУВЬД ЯМАР БОЛОМЖ БАЙГАА ВЭ?

Их сургууль, коллежид суралцах хүүхдүүдийн ихэнх нь ахлах сургууль төгсөх гээд догдолж баярласан сандарсан байдаг. Өнөө үед яг юу сурч, аль зэрэг урт хугацааны карьерт хүрэхээ мэдэх нь улам бүр хэцүү болж байна. Технологи нь ойрын хэдэн арван жилийн хугацаанд бий болгосон ажлын байрнаас илүү олон ажлын байрыг үгүй хийж магадгүй бөгөөд дэвшилтэт автоматжуулалт нь бүхэл бүтэн салбарыг бүрэн орлоход ч бэлэн болжээ.

Хүүхдүүд өөрсдийгөө хэн болох, хаашаа чиглэхээ тодорхойлж амжаагүй байхад тэдний амьдралд бүхэлд нь нөлөөлж болох мэргэжлээ сонгохыг шаарддаг. Энэ шалтгааны улмаас залуучууд дэлхийн тухай, магадгүй өөрсдийнхөө талаар илүү ихийг мэдэх гэж жилийн чөлөө авах нь илүү ач холбогдолтой байж болох юм. Энэ цагийг ихэвчлэн завсарлагааны жил буюу “Гап жил”гэж нэрлэдэг.

“ГAП жил” гэж юу вэ?
Завсарлага Жил Холбооны үзэж байгаагаар, завсарлагааны жил гэдэг нь “практик амьдралаа гүнзгийрүүлэх, мэргэжлийн болон хувийн ухамсраа дээшлүүлэх зорилгоор ерөнхий боловсролын сургуулиа төгсөөд, карьерын болон дунд сургуулийн дараах жилийн өмнөх туршлага судлах семестр эсвэл жилийг хэлнэ. ”
Өөрөөр хэлбэл, завсарлагааны жил нь залуу хүмүүст өөрсдийгөө болон ертөнцийг сурч мэдэхэд цаг хугацаа, орон зайг өгдөг – залуусын ихэнх нь эцэг эхийнхээ гэрт амьдардаг хүүхэд байхдаа амьдралын туршлага олоогүй, юм үзэж нүд тайлаагүй байдаг.

Харамсалтай нь, ахлах сургуулиа төгсөөд аяллаар явах тал дээр эцэг эхчүүд дурамчхан ханддаг. Ихэнх хүмүүс залуусыг шууд их сургууль руу явахгүй байх нь хэзээ ч сургуульдаа эргэж орохгүйгээр, үүрд хар ажил хийх замыг сонгосон гэж хардаг.
Гэхдээ Завсарлага Жил Холбооны мэдээллээр дунд сургуулиа төгсөөд чөлөө авсан оюутнуудын 90% нь завсарлагааны жилийн амралтаа дуусаад жилийн дотор дөрвөн жилийн хугацаатай бакалаварын хөтөлбөрт элсдэг болох нь батлагдсан.
“Судалгаанаас харахад завсарлага жил авах нь коллежийн голч дүнг өсгөх төдийгүй ажлын сэтгэл ханамжийг дээшлүүлдэг.” гэж тэд дурджээ. “Товчоор хэлбэл, амжилтад хүрэх гэж юу болохыг ойлгох цаг гаргах нь амжилтад хүрэх найдвартай арга юм.”

“Гап жил”-ийн гол ашиг тус
Хэрэв завсардсан жил нь их сургуулийн зэрэгтэй болоход шаардагдах шаргуу хөдөлмөрөөс зайлсхийх цаг хугацаа гэж бодож байгаа бол та дахин бодож үзээрэй. Хэдэн сар эсвэл нэг семестр байсан ч хамаагүй танил биш шинэ газарт өнгөрүүлсэн завсарлагааны үр дүнд бий болох бодит ашиг тус их бий.

Дээд боловсролын салбарт орохоосоо өмнө завсарлага авах зарим гол давуу талууд:

Хорвоо ертөнцийг өөрөөр харах
Завсарлага Жил Холбоо-ны хамгийн сүүлийн үеийн судалгааны мэдээллээр коллежид суралцахаас өмнө чөлөө авсан оюутнууд бидний амьдарч буй ертөнцийн талаар илүү их ойлголттой болсон байдаг байна. Тодруулбал, 94% нь гадаадад өнгөрүүлсэн цаг хугацаа нь өөр гарал үүсэлтэй хүмүүстэй харьцаж сурахад тусалсан, 93% нь дэлхийн өнцөг булан бүрийн хүмүүсийг сонирхдог болсон, 90% нь өөрсдийн соёлоос өөр соёлыг илүү сайн ойлгож, хүндэтгэдэг болсон гэж хариулжээ. Та ном уншиж эсвэл баримтат кино үзэж бидний амьдарч буй ертөнцийн талаар олон зүйлийг мэдэж авах боломжтой боловч эдгээр туршлага нь бодит байдал дээр хэрхэн хэрэгжиж байгааг харахын тулд шинэ орчинд хөл тавих хэрэгтэй. Ихэнх тохиолдолд, туршлагаараа хийж сурах нь коллежийн багшийн өгч чадах аливаа мэдлэгээс хамаагүй илүү үр дүнтэй байдаг.

Бодит зорилгоо тодорхойл, түүнд хүрэх хамгийн сайн арга замыг ол.
Ямар чиглэлээр сурахаа мэдэхгүй шууд их сургуульд орох нь утгагүй юм. Жилийн завсарлагаа аялах эсвэл сайн дурын хүмүүнлэгийн ажилд зарцуулах нь мэргэжлээ сонгох, эсвэл амьдралынхаа ихэнх хугацааг хүсээгүй мэргэжлээ сонгож гацаанд орохоосоо өмнө зорилгоо тодорхойлоход тань тусална. Завсарлага Жил Холбооны мэдээллээс харахад тэдний судалгаанд оролцогчдын 84% нь завсарлага жилд байх хугацаандаа ажлын амжилтад хүрэхэд тусалсан ур чадваруудыг эзэмшсэн гэж тэмдэглэжээ. Цаашилбал, 77% нь тэдний амьдралын зорилгоо олоход тусалсан гэж 75% нь ажилд ороход нь тусалж, 73% их сургуульд бэлтгэхэд тусалсан гэжээ.

Ажил мэргэжлийн хувьд үнэ цэнэтэй туршлага хуримтлуулах
Жилийн завсарлага авсан олон оюутнууд олон улсын судалгаа эсвэл сайн дурын хөтөлбөрт оролцсон байдаг. Ингэснээр тэд үнэ цэнэтэй туршлага хуримтлуулдаг. Зарим оюутнуудад шаардлагатай боловсролын болон өөр төрлийн зохион байгуулалттай олон тооны завсарлага жилийн хөтөлбөрүүд байдаг. Хэрэв та илүү үр дүнтэй байлгахыг хүсч байвал тодорхой зорилготой зохион байгуулалттай хөтөлбөрийг сонгох нь ухаалаг алхам байж болох юм.

Эцэст нь хэлэхэд Та ахлах сургуулиа төгсөхөд бэлтгэж байгаа хүүхдийн эцэг эх эсвэл шууд их сургууль руу явах талаар бодож байгаа оюутан бол завсарлага жилийн талаар сайн бодож үзээрэй. Шинэ хүмүүс, өөр өөр ажлын арга барилтай танилцах боломж байна.Таны бодол санааг мөнхөд өөрчилнө.

Их сурвалж: R.Farrington, Here’s Every Reason You Should Take A Gap Year Before College, Forbes, 2019 https://www.forbes.com/sites/robertfarrington/2019/06/10/heres-every-reason-you-should-take-a-gap-year-before-college/?sh=26b375e71ac8

Монгол улсын оюутан сурагчдын хувьд завсарлага жил ямар ач холбогдолтой вэ?

Манай Монгол улсын завсарлага жил авч буй оюутан сурагчдын ихэнх нь гадаадын их дээд сургуульд бэлдэх зорилготой байдаг билээ. Энэ нь хүссэн мэргэжлээрээ гадаадад дэлхийн төвшний боловсрол эзэмшингээ олон төрлийн чадварт суралцаж хэлээ сайжруулах биеэ даах чухал ач холбогдолтой байдаг. Тиймээс завсарлага жилийг бид монгол улсынхаа сурагч оюутан залууст хэрхэн үр бүтээлтэй болгох вэ, хэрхэн төлөвлөгөөтэй, мэдээлэл сайтай байлгах тал дээр анхаарч хувь хүний насан туршийн мэргэжил сонголт хэрхэн чухал болохыг ойлгуулан түүний төлөө хэрхэн бэлтгэх эзэмших талаар мэдлэгийг олгох хэрэгтэй.

Монгол улсын оюутан залуусаас авсан судалгаагаар оюутан залуус эхний жилдээ ямар мэргэжлээр сурах хүсэлтэй бодолтойгоо мэдэхгүй их сургуульд орсон байдаг байна. Энэ нь цаашлаад төгссөн мэргэжлээрээ ажиллахгүй байх, сэтгэл ханамжгүй байх, хүсээгүй мэргэжлээрээ ажиллаж цаг алдах гэсэн олон олон асуудлын эхлэл нь болдог. Үе тэнгийнхнээсээ хоцрох гэсэн айдсаас болж найзыгаа дагаж мэргэжил сонгох эсвэл эцэг эхийн дарамт шахалтаар хүсээгүй мэргэжлээ сонгосон тохиолдол их тулгардаг.
Заавал гадаад гэлтгүй олдсон хувиараараа их сургуульд орох биш хүссэн мэргэжилдээ шамдан бэлтгэж Монголынхоо их дээд сургууль, МСҮТ-д хүссэн мэргэжлээрээ сурах нь чухал. Одоо харин дараагийн асуудал буюу хүссэн мэргэжил гэж юу вэ? Үүнийг олохын тулд бас завсарлага жил авч болно. Аялж, сайн дурын ажил хийж, цагийн ажил хүссэн зүйлээ хийж болно. Өөрийгөө олох нь чухал. Юу хүсдэгээ олох нь чухал.

Өнөө үед олон байгууллын олон төрлийн хөтөлбөрүүд гарах болсон. Томужин, Юнивэрсал сургалтын төвүүд гэх мэт. Тэдний хөтөлбөр улам боловсролгүй болж гадаадын топ сургуулиуд элсэх залуусын тоо олширсоор байгаа нь авууштай. Гэвч мэдээллийн хомстолтой орон нутгийн хүүхдүүд, өөрийгөө дутуу үнэлж хий мөрөөдөл гэж боддог сурагч залууст ижил боломж, шат дараалалтай мэдлэг нь олгох нь чухал байна.

Манай байгууллагын хувиас STEP/GAP гэсэн холимог хөтөлбөрийг зарласан байгаа. Global access program нь гадаадад бакалавр болон магистрт тэтгэлэгтэй суралцахаар төлөвлөж буй залууст зориулсан хөтөлбөр юм. Нэг л өдөр, удахгүй, ирэх жил гадаадад суралцана гэсэн зорилгоо бодит биелэл болгох боломж нээгдэж байна.

Skilss training + English Program нь манлайлал, бүтээмж, үр нөлөөгөө өсгөн, албан тушаалаа ахиулахыг хүсэж буй танд шаардагдах харилцааны болон англи хэлний мэдлэг, ур чадваруудыг хамтад нь хөгжүүлэх цогц хөтөлбөр юм.